Page 25 - Burxanova D. Tuproq_fizikasi va iqlim o'quv qo'llanma

4-rasm. Tuproq strukturasining urug’ning unib chiqishiga ta’siri:
1-strukturasiz, qoniqarli, yaxshi

Hozirgi vaqtda MDHda hamda chet mamlakatlarda (AQSh, Fransiya, Angliya)
juda ko‘p xildagi sun’iy strukturalar mavjud. Lekin, sun’iy strukturani keng ko‘lamda
qo‘llash uchun u quyidagi talablarga javob berishi kerak:

- Strukturalar (yoki tuproq kleylari) tuproqlarda g‘ovak, suvga chidamli
hamda mexanik jihatdan qattiq bo‘lmagan bo‘lakchalarni vujudga keltirishi.
- Ular tuproqda inert massa hosil qilib, biologik hayot uchun zaharli
bo‘lmasligi lozim.
- Struktura suvni yaxshi qabul qilishi hamda bo‘kish xususiyatiga ega
bo‘lmog‘i lozim, lekin koagulyatsiya jarayonidan so‘ng (tuproq massasini agregatli
holatga o‘tkazgandan so‘ng) suv ta’sirida uzoq vaqt buzilmasligi kerak.
- Strukturalar o‘zida oziq elementlarini saqlashi, donadorligi buzilgan taqdirda
o‘simliklar oziq elementlarini o‘zlashtirmog‘i zarur.
- Strukturalarning faoliyati hech bo‘lmaganda bir rotatsiya davrini (4-5 yil)
o‘z ichiga olishi lozim, aks holda sun’iy kleyning ta’siri qisqa muddatligi uchun keng
ishlatilmaydi.
- Gumin kislotasi xususiyatiga yaqin turadigan strukturalarni izlash va
qo‘llash katta ahamiyatga ega.
- Struktura arzon va juda faol bo‘lishi, tuproqning strukturasi gektariga 0,5-1
tonna sarflaganda tiklanishi lozim, aks holda struktura iqtisodiy jihatdan o‘zini
oqlolmaydi.
Shunday qilib, tuproqda o‘simliklar uchun suv, havo va oziq rejimlarining
qulay bo‘lishi, shuningdek ekin maydonlarida qo‘llaniladigan agrokompleks

tadbirlarning yaxshi natija berishi tuproq strukturasiga bog‘liq. Demak, struktura