Page 20 - YARMUHAMMEDOV J. DORIVOR_O’SIMLIKLAR_FLORASI_VA_SISTEMATIKASI_FANIDAN

yozilmoqda.
Bulardan tashqari O‘zbekistonda uchraydigan o‘simlik tur va turkumlarining

ko‘pchilikka manzur bo‘ladigan botanika nomenkulaturasi qoidalariga
asoslangan o‘zbekcha nomlarining еtarli emasligi bir tur yoki turkumga mansub
o‘simliklarning bir nechta nomlar bilan atalib ketishiga sabab bulmoada.
Ta’kidlash joizki, Respublikamizda botanika fanining taraaqiyoti kurs

jihatdan shu soha terminologiyasining mukammal ishlab chiqilganligi bilan
belgilanadi. Shuning uchun bu mavzu o‘ziga xos maxsus tadqiqotlarni talab etadi.
Biz o‘zbek tilida nashr etilgan botanikaga oid asarlardagi terminlarni tahlil

qilmoqchi emasmiz.
Aksincha, mavjud lug’atlardagi fikrlarni quvvatlagan holda O‘zbek tilida
nashr etilgan "Botanika" darsliklarining yuksak o‘simliklar sistematikasiga oid

bo‘limlarida yo‘l qo‘yilgan ayrim kamchiliklarni aniqab, ularni bartaraf etish
yo‘llarini topishga harakat qilish bilan birga, ayrim terminlarning yozilishiga o‘z
fikr va muloxazalarimizni bayon etmoqchimiz, xolos. O‘zbekcha botanika

terminlari va ularning ilmiy asoslari hamda turli darajadagi kategoriyalarning
nomlari to‘la to‘kis ishlab chiqilmaganligi sababli nashr etilgan darsliklarda
birliklarning nomlarini yozishda bir qator kamchiliklarga yo‘l qo‘yilgan.
Ana shu xilma xillikni qiyoslash maqsadida o‘zbek tilida turli vaqtlarda nashr

etilgan botanikaga oid darsliklar (asosan L.I. Kursanov va b.( S.S. Sahobiddinov,
V.A.Burigin va , I.Hamdamov va Maxkamovalarning darsliklari) ga hamda

termin va o‘simliklarning nomlari haqida yozilgan asarlarga murojat qilindi.
Darsliklar turli oliy o‘quv yurtlari uchun yozilganligi tufayli bir —biridan hajmi,
ularda keltirilgan kategoriya va taksonlarning yozilishi va soni jihatidan ancha
farq qiladi.

Topshiriqlar:

1. O’zbekcha botanika terminlari haqidagi nazariy bilimlar bilan tanishing
2. Sistematik birliklarni lotincha nomlari bilan ketma-ketlik asosida aytib
bering.
3. Botanika nomenklaturasi qoidalariga muvofiq sistematik birliklarni

ifodalovchi maxsus qo’shimchalarni daftaringizga yozib oling.
4. Sistematik birliklar va ularning birliklarini ilk bor kimlar ishlab chiqqanni
daftaringizga yozib oling.

Nazorat uchun savollar:

1. O‘simliklar sistematikasi to‘g‘risidagi bilimlarni bilish qay darajada muhim
deb o‘ylaysiz?

20