Page 78 - Бурханова электрон Монография 2024
P. 78
кузатилди. Бу ҳолат бутун ўсув даврида кузатилди. Бу даврда
тупроқ намлиги устки ҳайдов 0-30 см қатламда 13,5%, ҳайдов ости
(30-50 см) қатламда эса 17,0% ни ташкил этди.
Кейинги кузатувлар бошоқлаш даврида яъни баҳорда апрел
ойида кузатилди. Бу даврда ҳамма бактериялар миқдори
биопрепарат қўлланилган ва биогумус қўлланилган вариантларда
назоратга нисбатан юқорилиги кузатилди. Яъни 3-вариант
N150P100K50 билан биопрепарат Байкал ЭМ-1 қўлланилган вариантда
бактериялар миқдори 1 г тупроқда 8220 млн дона, биогумус
қўлланилган варианда эса 1 г тупроқда 4985 млн ҳужайрани ташкил
этди.
Вегетация охирига келиб ҳаво ҳароратининг ошиши ва тупроқ
намлигининг камайиши бактериялар миқдорига салбий таъсир этди.
Бунда назорат вариантининг 0-30 см қатлам чуқурлигида
бактериялар миқдори 1 г тупроқда 1270 млн дона, минерал ўғит
билан биопрепарат қўлланилган вариантда 1 г тупроқда 4720 млн
дона, биогумус қўлланилган вариантда эса 1 г тупроқда 2610-3000
млн дона ҳужайрани ташкил этди. Демак бу даврда ҳам биопрепарат
ва биогумус қўлланилган вариантларда бактериялар миқдори юқори
бўлганлиги кузатилди (4.5.2.2-жадвалга қаранг).
Суғориладиган типик бўз тупроқларда актиномицетлар
миқдори 2009 йилда ўрганилаётган вариантларда ғўзанинг чин барг
даврида назорат вариантида 220 минг дона, мульчаланган
вариантларда эса бу кўрсаткич 1 г тупроқда 270 минг дона
ҳужайрани ташкил этди. 2010-йилга келиб, ғўзапояси тўлиқ юлиб
олинган ва даладан чиқариб ташланган фонда ва ғўзапояни
майдалаб, тупроққа қайтариш (мульча) вариантларда кузги
буғдойнинг ривожланиш даврлари мобайнида тупроқдаги
актиномицетларнинг сони 1 г тупроқда 400-710 минг дона
миқдорида ўзгариб туриши кузатилди. Изланиш натижаларига кўра
қуйидагилар аниқланди: микроорганизмларнинг умумий сони (жами
актиномицетлар) биринчи ва иккинчи вариантлардан, учинчи яъни
мульчаланган вариантда юқорилиги кузатилти.
2011-йилга келиб, ғўзанинг кўсаклаш,, буғдойнинг бошоқлаш
даврида тупроқ таркибидаги минерал ўғитларнинг кўп миқдори
камайди ва сув танқислиги, сабабли 2010-йилга нисбатан
микроорганизмларнинг миқдорида камайиш кузатилди (4.5.2.1-
жадвалга қаранг).
77