Page 348 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

Bởi vì mới vừa đây trước khi chia tay, hai người
“lòng xuân phơi-phới, chén xuân tàng tàng” và thời-gian thì
khi ấy “trông ra ác đã ngậm gương non đoài”, bóng đêm dần
buông, cho nên hơi men đã dìu chàng đi vào giấc ngủ, chàng
cũng chẳng ngờ Kiều trở sang nhà lần nữa. Lại khi mới bắt
đầu thiêm-thiếp “dở chiều như tỉnh như mê”, mà chợt nghe
có tiếng bước chân người, thì chàng thức giấc, đã thấy bóng
Kiều lại gần. Ðó là điều thuận lý. Trong giấc chiêm bao, quá-
khứ hiện về trong tiềm-thức, chàng đang mơ chuyện ái-ân
của Thần-Nữ Vu-Sơn thì liền tỉnh mộng, lại thấy ngay Kiều
đã đứng bên, ắt thật ngạc-nhiên sửng-sốt vô cùng: “Mộng
hay là thực đây? Phải chăng đây là điềm lành? Phải chăng
đây là duyên số?” Chưa kể là những chi-tiết này rào trước
đón sau cho những tình-tiết sắp tới, như đã phân-tích về
định-luật hồi-tưởng và tiến-trình suy tư trong phần bàn về
nghệ-thuật tả cảnh và tả tình. Ðó là lẽ hợp tình.

e) Lễ thề-nguyền đã có vầng trăng chứng-giám.

Mạch thơ đi liền một hơi, mãi tới lúc này mới tới kết
cuộc. Dĩ-nhiên, phần vì tình yêu phải có thời-gian để triển
nở, kết-quả chỉ bộc-phát khi đã chín muồi, phần vì sự sắp
xếp phải sao cho nói lên được hết nghĩa mà còn sao cho được
nhất-trí quán-thông. Chính thời-điểm này chọn rất đúng lúc.
Thứ nhất là vầng trăng khuya vằng-vặc này sẽ là chứng-nhân
muôn thuở. Hai nữa là cũng con trăng này trước đây đã ghé
mắt “dòm” vào tâm-tư Thuý Kiều khi trăng “chênh-chếch
dòm song”, và sau này trong suốt quãng đời lưu-lạc, không
lúc nào là không có tấm trăng này dõi theo, khi thì khơi kều
dĩ-vãng, nhắc lại lời thề đêm nay, để mà đay-nghiến, hờn
trách:

“Dặm khuya ngất tạnh mù khơi,

Thấy trăng mà thẹn những lời non sông”

347