Page 37 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH
P. 37
giảm tội cho Thuyên lại bị xử trảm giam hậu, sau tha tội
chết, bị đi đày ở Quảng Nam.
• Năm 1819, được cử làm đề-điệu trường thi Quảng-Nam,
nhưng dâng biểu từ chối.
• Năm 56 tuổi (1820), Minh Mệnh lên ngôi, được cử chánh
sứ sang Trung Quốc cầu phong. Sắp đi thì mắc bệnh dịch,
mất ngày 16-09-1820, thọ 56 tuổi, an táng tại cánh đồng
Bầu Ðá, xã An-ninh (nay là An Hoà) tỉnh Thừa-Thiên.
Năm 1928, lại cải táng sang xóm Ðồng Cùng, Tiên An.
3) con người và danh-phận
Tuy trên hoạn-lộ, từ chức tri-huyện lên đến Tham-tri bộ
Lễ, nhưng ba lần xin nghỉ dài hạn, chứng tỏ thâm tâm có điều u-
ẩn bất đắc-chí cũng như bao di-thần khác của nhà Lê.
Cũng nên nhớ rằng, ông đã từng với anh vợ là Ðoàn
Nguyên-Tuấn chiêu binh toan bề khôi-phục nhà Lê nhưng không
thành. Bất-đắc-dĩ ra cộng-ác với tân-trào nhà Nguyễn, nhưng lúc
nào cũng tưởng nhớ nhà Lê.
Khi tại chức lại hay bị đè nén kỳ-thị, nên không vui, đối
với việc triều-chính ít khi bàn luận, đến nỗi có lần vua Minh-Mệnh
phải nói: “Quốc-gia dùng người cốt cầu lấy nhân-tài, chứ có phân-
biệt gì Nam với Bắc. Khanh cùng Ngô-Vị đã mang ơn tri ngộ làm
quan đến chức Á-khanh, phải nói năng bàn luận để xứng-đáng với
chức vụ, cớ sao cứ giữ thói rụt-rè e sợ, chỉ vâng dạ cho qua
chuyện?”
Khi ông mất, Lễ-bộ thượng-thư Hoàng-nhượng-hầu
nghe tin than-thở: “Thời này khó tìm được người như Nguyễn Du
để mà đàm-đạo”.
Vua Minh-Mệnh thương tiếc, ban cho 20 lạng vàng và 2
cây gấm để làm ma.
Các hoàng-đế viếng câu đối:
36
