Page 254 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

vậy, la-liếm khác với yểm-trợ, vì âm "yểm" vốn mạnh hơn
"liếm" đòi phải vận-dụng hơi, sức nhiều hơn, đọc có vẻ chậm
hơn, âm "y" được nhấn mạnh, phân-biệt, tách riêng với "ê"
tuy rằng cả hai âm y và êm đọc liên-kết làm một: "y-êm".

Chính vì sự nhấn mạnh và kéo dài của âm y mà ui khác uy là
thế. Với âm i ngắn, hai tiếng "lúi-húi" phát ra âm ngắn hơn,
khi đọc miệng chúm lại và gần như giữ nguyên ở vị-thế này,
chỉ khẽ cử-động thêm một chút sang hai bên, trong khi với
âm y kéo dài và nhấn mạnh, tiếng "túy-lúy" phát ra âm dài
hơn, mạnh hơn, khi đọc miệng chúm lại có thể giữ lâu một
chút làm đà đẩy hơi mạnh ra khi mở rộng miệng sang hai
bên mép, nghe như phân-biệt rõ hai âm u và y tách rời. Tuy
nhiên khi một từ chỉ có duy nhất mẫu-âm đơn là i hoặc y,
chính-tả thường có sự lẫn-lộn giữa i và y. Ta vẫn thường
thấy viết:

- hòn bi, cái bị, quả bí, bĩ cực, so bì, bỉ mặt.
- cái chi? chị em, chí-khí, chuông chì, kim chỉ, chỉ-tệ.
- di-chuyển, dị-biệt, cô dì, dạn-dĩ.
- đi học, định-cư, đình làng, đĩnh-đạc, đỉnh chung.
- hy-vọng, hý-trường, hỷ-tín
- ky-cóp, kỳ cọ, kỹ-nghệ, kỷ-hà-học, ký tên.
- tỉnh lỵ, lý lẽ, liên-lỷ, lỳ-lợm
- lông mi, mí mắt, bột mì, mĩ-miều.
- bên ni, vải nỉ, cái “nị”
- Phan Rí, rù-rì, rỉ tai.
- si mê, kẻ sĩ, liêm-sỉ, đen sì.
- ti-tiện, bé tí ti, liền tù tì, tì-vết, tỉ-tê
- tinh-vi, bởi vì, câu ví, cái vỉ, vĩ-đại, vị nể, địa-vị.
- xi mạ, xì hơi, xí-xọn, xấp-xỉ, xị rượu.
- y nguyên như cũ, ỷ lại, tính ỳ

253