Page 255 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

Nhưng gần đây, nhất là các từ bắt đầu bằng phụ-âm h, k, l,
thường thấy viết không phân-biệt i với y. Sự thống-nhất
chính-tả thiển-nghĩ cũng nên sớm được giải-quyết.

Chúng tôi nhận-định có 3 trường-hợp viết i hoặc y :

1) Khi một từ phát-âm là i (chỉ có i hoặc y đứng một
mình).

2) Khi i hoặc y có trong mẫu-âm ghép (kết-hợp với
nguyên-âm khác, ví-dụ: IÊ, IÊU...) và mẫu-âm biến-dạng
(mẫu-âm kết-hợp phụ-âm cuối từ, ví-dụ: IM, IÊM..., YÊM,
YÊT...)

3) Khi một từ có mẫu-âm đơn-thuần duy-nhất là
nguyên-âm chính gốc i hoặc y (không phải là mẫu-âm
biến-dạng có ghép thêm phụ-âm cuối từ), mẫu-âm này đứng
sau phụ-âm đầu từ để tạo nên từ.

Như đã phân-tách, tuy cả hai là âm khẩu-cái (voyelle palatal
e) nhưng khi phát ra âm I, thanh nghe ngắn, gọn, nhẹ và
nhanh, ít vận-dụng hơi từ họng đẩy ra, ngữ-học Pháp quen

gọi là voyelle palatale non arrondie, như trong ami tiếng
Pháp.

Còn Y trái lại, được coi là một voyelle palatale arrondie, vì
khi phát ra âm Y, thanh nghe nặng (sourde) có âm-hưởng
(echo) do hơi âm ngân dài (prolongée) có tính-cách bành-
trướng rộng lớn hơn (arrondie) bởi phải vận dụng nhiều hơi
hơn từ họng đẩy ra. Âm Y dài, vì thế, nghe mạnh hơn, có vẻ
tạo phát hơn là âm I ngắn tự-phát và nhẹ. Cho nên:

254