Page 32 - LSDB huyen Tien Yen - online
P. 32
laàm than phaûi baùn ruoäng vöôøn, traâu, boø ñeå noäp thueá. Nhieàu
gia ñình phaûi leân nuùi cao laøm nöông raãy nhöng khoâng ñuû aên,
khoâng ñuû tieàn noäp söu thueá phaûi boû troán vaøo röøng saâu.
Thöïc daân Phaùp coøn lôïi duïng nhöõng khoù khaên cuûa ñoàng baøo
caùc daân toäc do thieáu muoái, thieáu löông thöïc, haøng tieâu duøng...
ñeå eùp buoäc thanh nieân caùc daân toäc ñi lính cho chuùng vaø traû
löông cao, phuï caáp cho caû vôï con hoï sinh soáng. Vì vaäy, ñi lính
ñöôïc coi nhö “moät ngheà” kieám soáng cuûa moät soá thanh nieân, coù
ngöôøi ñaõ trôû thaønh keû phaûn boäi laïi daân toäc, laøm tay sai ñaéc löïc
cho thöïc daân Phaùp.
ÔÛ vuøng ñaát naøy, khoâng chæ coù söï caâu keát giöõa thöïc daân
Phaùp vôùi trieàu ñaïi phong kieán Vieät Nam maø coøn coù moät löïc
löôïng boùc loät, aùp böùc Nhaân daân tinh vi hôn ñoù laø thöông nhaân
ngöôøi Hoa. Söï caáu keát cuûa thöïc daân Phaùp vôùi ñòa chuû, tö saûn
ngöôøi Hoa laø ñaëc ñieåm quan troïng nhaát trong ñôøi soáng chính
trò ñòa phöông.
Ngöôøi Hoa chieám ña soá trong daân cö, goàm nhieàu thaønh phaàn
kinh doanh, lao ñoäng phoå thoâng, gia ñình coâng chöùc. Ngöôøi
Hoa ôû khu vöïc chaâu lî chuû yeáu kinh doanh thuoác baéc, taïp hoùa,
thöïc phaåm. Trong quaù trình laâu daøi ñöùng chaân ôû ñaây, hoï ñaõ
xaây döïng phoá xaù, cöûa haøng kinh doanh. Hoaït ñoäng cuûa hoï goùp
phaàn taïo neân söï phoàn thònh cuûa Tieân Yeân töø Phoá Cuõ ñeán Phoá
Môùi. Nhöng ñoù chæ laø söï thònh vöôïng cuûa moät soá ngöôøi buoân
baùn ñaëc saûn ñòa phöông.
Döôùi thôøi Phaùp cai trò, ngöôøi Hoa ñöôïc höôûng nhieàu ñaëc
quyeàn, ñaëc lôïi, ñöôïc tham gia boä maùy thoáng trò vaø hoaït ñoäng
coâng thöông. Hoï khoâng bò cheøn eùp veà thò tröôøng nhö tö saûn
ngöôøi Vieät. Vôùi ngöôøi Phaùp, hoï xaùc laäp moät söï lieân keát kinh teá,
thoûa thuaän chia nhau veà nhöõng nguoàn lôïi ñaëc saûn, cuøng khai
thaùc taát caû nhöõng gì khai thaùc ñöôïc. Trong soá aáy, ñieån hình laø
Nìm Chaén Phuùn - con moät teân quan höôùng ñaïo (keû ñöa ñöôøng
cho thöïc daân Phaùp vaøo chieám Tieân Yeân tröôùc ñaây). Haén laø moät
teân tö saûn coù theá löïc lôùn ôû Tieân Yeân, coù moái lieân heä chaët cheõ
vôùi tö saûn Phaùp ôû Hoøn Gai, Quaûng Yeân. Döïa vaøo söï che chôû cuûa
Phaùp, y ñaõ ñöùng ra bao thaàu gaïo, thöïc phaåm, haøng hoùa hai chieàu
31
