Page 639 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

Phaàn V: Vaên hoùa - Xaõ hoäi  639

khi làm việc, phụ nữ Quảng Yên thường mặc yếm - váy, để hở phần tay, lưng và lườn.
Tùy theo điều kiện từng nhà, với những gia đình khá giả hay quan lại, yếm có thể được
làm bằng lụa. Còn đại đa số phụ nữ Quảng Yên sử dụng vải thô, vải phin để làm yếm
cho mình. Mỗi thời kỳ, chiếc yếm đều có sự biến đổi khác nhau, phù hợp với quan niệm
thẩm mỹ thời đó.

Yếm là loại trang phục đặc thù, biểu tượng cho sự nữ tính nên thường do phụ nữ
tự cắt may và nhuộm. Yếm được may từ một ô vuông vải. Để may yếm, người may úp
bát ăn vào góc vải, đánh dấu rồi khéo léo cắt bằng dao hoặc kéo tạo thành cổ yếm.
Sau đó may viền bốn cạnh và khâu các dải yếm. Người dân Quảng Yên dùng nhiều loại
rễ, củ để nhuộm vải nhưng chủ yếu là nhuộm nâu bằng vỏ cây đâng ở vùng Đầm Nhà
Mạc. Ngoài ra, người dân nơi đây cũng nhuộm vải bằng thuốc mua từ chợ Cốc để làm
phong phú thêm màu sắc cho trang phục.

Mặc bên ngoài chiếc áo yếm là áo cánh. Áo cánh cổ tròn, dài đến ngang hông, làm
bằng vải thô hoặc vải đũi, nhuộm nâu. Phía dưới vạt áo có hai túi nhỏ để đựng đồ, bên
sườn có đường xẻ. Thân áo rộng, được may ghép bằng bốn mảnh, không cắt nách. Áo có
đính cúc bằng đồng hoặc bằng vải nhưng phụ nữ khi mặc thường không cài cúc, vừa để
cho mát, vừa để hở chiếc yếm làm duyên. Trong lao động đời thường, áo cánh là loại áo
phổ biến hơn cả và được cư dân Quảng Yên đặc biệt ưa chuộng.

Bên cạnh chiếc áo cánh còn có áo dài tứ thân hay năm thân. Áo tứ thân dài gần chấm
gót chân, được may ghép từ bốn thân vải, hai mảnh thân sau được nối lại tạo thành một
tà áo, hai mảnh thân trước tách rời, buộc lại với nhau, thả trước bụng tạo cảm giác mềm
mại, uyển chuyển. Tay áo bó chặt, áo thường được mặc với quần đen, ống may thẳng,
rộng, phối cùng thắt lưng lụa màu. Áo năm thân cũng may như áo tứ thân nhưng ở vạt
trước phía trái may ghép từ hai thân vải, rộng gấp đôi vạt phải, gọi là vạt cả, đè lên vạt
phải bên trong gọi là vạt con. Áo tứ thân và áo năm thân trong lao động hằng ngày đa
phần được may bằng vải thô, có màu nâu hoặc đen.

Phụ nữ Quảng Yên xưa đa số mặc váy vá chôn. Váy được may ghép từ nhiều khổ vải,
quây thành một ống, khi mặc dài đến bắp chân. Váy là trang phục điển hình của phụ
nữ Việt, bởi mặc váy không chỉ mát, ứng phó có hiệu quả với thời tiết mà còn rất phù
hợp với công việc đồng áng. Váy có cạp. Bên ngoài váy quấn thắt lưng bằng vải màu cho
chặt. Khi làm ruộng, các bà, các chị xắn váy lên cao trên đầu gối, buộc túm gấu váy trước
và sau, giắt gọn thắt lưng lên cạp cho đỡ vướng. Đa số phụ nữ Quảng Yên chỉ có váy đen,
làm bằng vải thô, ít người có váy bằng các loại vải đắt tiền như lụa, lĩnh...

Đến đầu thế kỷ XX, ngoài váy, trang phục của phụ nữ còn có thêm quần. Quần được
cắt theo kiểu chân què, cạp lá tọa hoặc luồn dây rút. Quần màu đen, nâu, may bằng vải
trơn, có ống và đũng rộng. Trong lao động, các bà, các chị xắn quần lên để thuận tiện
cho công việc.

Để những nếp áo được gọn gàng và tạo điểm nhấn cho trang phục, phụ nữ Quảng Yên
quấn quanh cạp váy hoặc quần một thắt lưng vải màu còn gọi là khăn bao tượng. Khăn
bao tượng được làm bằng vải sồi, nhuộm màu xanh lục, đỏ hoặc vàng. Cùng một lúc có thể