Page 708 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

708  Ñòa chí Quaûng Yeân

trước cửa quan đợi mệnh. Nhà vua sai ra bên Đông Tây chọn lấy một cây gậy rồi đánh
nhau với voi dữ. Phạm Tử Nghi tuân mệnh, chọn lấy một cây gỗ tốt rồi cùng ba voi dữ
đánh nhau ở bãi Đồng Nhân, giết chết ba voi. Nhà vua thấy vậy liền xuống chiếu ban
phong ấn Đại tướng quân, gả cho Thượng Công chúa, thiết yến long trọng.
Vốn tính trung thành, Phạm Tử Nghi được vua vô cùng yêu quý, về sau được phó thác
cho việc lớn nước nhà, bảo hộ ấu chúa. Thần thụ cố mệnh, ôm ấu chúa mà nhiếp chính.
Bấy giờ vua nguyên hiệu là Trung Chính, thời Đại Trị.

Vua Trung Chính qua đời, quốc gia lâm nguy, triều đình lục đục, hai vị hoàng tử là
Tây Phiên vương còn nhỏ, chưa lo được chuyện nước, Phạm Tử Nghi liền dâng biểu tâu
lên xin trở về chấp chính. Thần tâu: “Thần là kẻ bất tài, đã phụ lời ủy thác của tiên đế,
không thể bảo vệ được Tự vương, xin trở về chấp chính. Tiểu thần vô sự đa bệnh, xin lấy
quân binh bản bộ tiến đánh lấy lại Quảng Đông, Quảng Tây để khôi phục lại đất cũ quốc
gia, rửa nhục trăm năm. Đó là ý nguyện của thần”. Rồi ngài bái tạ, trở về xứ Hải Đông,
chuẩn bị chiến thuyền tiến đánh Lưỡng Quảng. Sức quân tiến mạnh không ai chặn nổi,
hẹn ngày toàn thắng.

Quân của Phạm Tử Nghi đi đến đâu, giặc đều khiếp sợ. Thần làm phép hô gió gọi
mưa, bầy chiến xa làm trận, buồm căng kín trời, cưỡi thuyền trên đất bằng, ra vào
chiến trận như chốn không người, sát khí mù trời. Phạm Tử Nghi toàn thắng, đến
chém đổ cây cột đồng do Mã Viện lập, nay dấu tích vẫn còn, rồi lui về trấn giữ Lưỡng
Quảng. Thượng quốc không dám đối địch, bèn ngầm sai chiến hạm đưa thuyền nhỏ
đến nhà cũ của thần, bắt mẹ Phạm Tử Nghi mang về Bắc quốc, ép Phạm Tử Nghi đầu
hàng. Để làm tròn chữ hiếu, vào năm Tiên Hưng, Phạm Tử Nghi ra hàng, muốn dùng
lễ mà đối với tướng thần, ngài bảo rằng: “Ta vâng mệnh Chúa công ta vào Trung Quốc,
cai trị trăm họ, không may bị kế gian, việc không thành, có chết cũng chẳng nghĩa lý
gì. Nhưng ai lại chém đầu người không còn vũ khí nữa”. Vua thượng quốc nghe vậy
tức giận, đem ngài ra chém ngay, bêu đầu, đốt xác, đem tro rải theo gió. Lúc ấy, khắp
nước bị dịch bệnh, nhân dân, trâu bò chết nhiều vô số. Bấy giờ, thần hiển linh, đánh
vua thượng quốc thổ huyết mà ngã xuống đất, đầu thần đứng trên mây hiển thánh nói
rằng: “Nhà ngươi muốn nước được yên thì đem đầu của ta đặt vào cái quan, trong bằng
sắt, ngoài bằng đá, rồi thả xuống suối cho trôi về nước ta, phong cho ta là Lưỡng quốc
Thượng đẳng thần đại vương. Phàm hai nước có sông phân chia duyên cách, cho lập
miếu thờ ta hai bên sông”.

Xác của ngài trôi từ thượng lưu xuống hạ lưu, thấy có ngư thuyền, lập tức có tiếng
hô: “Rước ta lên thuyền”. Sau một đêm vào ngày 14 tháng 9, thuyền cữu của ngài về đến
bến sông cũ, bỗng nghe một tiếng hô to. Nhân dân trong làng kinh hãi, vội đổ ra rước
quách đá lên táng tại lăng. Từ đó về sau đều rất linh ứng, qua các triều đều được phong
sắc, ban lệ thờ cúng, hằng năm đều được tế lễ quốc gia do quan triều đình chủ trì. Tại
Quảng Yên có nhiều nơi thờ ông như: phường Minh Thành, phường Yên Hải, xã Liên
Hòa, xã Liên Vị...

Thần tích về Vũ Quận công (phường Nam Hòa): Tương truyền, Vũ Hoàng
Đào là thế tổ đời thứ 5 của dòng họ Vũ ở Hưng Học. Theo truyền thống của dòng họ,
ngài học cao và thi đỗ Quận công. Ngày về vinh quy bái tổ cũng là ngày vì lý do riêng,