Page 506 - RAQAMLI TRANSFORMATSIYA DAVRIDA PEDAGOGIK TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI

tanqidiy fikrlashni rivojlantirish va murakkab muammolar yechimiga yoʻnaltirishi
mumkin.
Biroq, SI vositalarining joriy etilishi oʻqituvchi va talaba munosabatlarida baʼzi
keskin qarama-qarshi qarashlarni ham yuzaga chiqarmoqda. Saudiya Arabistonidagi
bir universitet misolida oʻtkazilgan soʻrovda 160 nafar arxitektura talabalari va 32 nafar
professor-oʻqituvchilarning AI borasidagi fikrlari solishtirildi. Natijada talabalar
umuman olganda SI vositalariga katta qiziqish va ishtiyoq bilan yondashib, ularni
oʻqish jarayonida faol qoʻllashga moyilligini bildirgan boʻlsa, koʻplab professorlar
ehtiyotkorona munosabatda boʻlgani aniqlandi. Oʻqituvchilarning ayrimlari
talabalarning har bir masalada AI yechimlariga suyanishi ijodkorlikni susaytirishi
mumkinligidan tashvish bildirgan. Yaʼni, ularning fikricha, agar talaba har bir
topshiriqda AI yordamiga tayanaversa, mustaqil va original fikrlash koʻnikmasi
rivojlanmay qolishi ehtimoli bor. Shu sababdan ayrim pedagoglar SIni taʼlimda faqat
yordamchi vosita sifatida koʻrish, ustozning oʻrnini toʻliq bosmasligi lozimligini
uqtirishmoqda. Darhaqiqat, ekspertlar taʼkidlaganidek, arxitektura singari murakkab
sohada SI imkoniyatlari qanchalik yuqori boʻlmasin, u pedagogga koʻmaklashuvchi
rolni bajarishi, oʻqituvchini toʻliq almashtirmasligi maʼqul. SI oʻqituvchini ortiqcha
yukdan xalos etib, jarayonlarni raqamlashtirish orqali samaradorlikni oshirishi
mumkin, biroq taʼlim berishda inson omili – oʻqituvchining shaxsiy yondashuvi, ilhomi
va tarbiyaviy taʼsiri hanuz beqiyos ahamiyatga ega ekanini unutmaslik lozim.
Tadqiqotlar koʻrsatishicha, AI yordamida sinfdagi ayrim maʼmuriy vazifalar
avtomatlashtirilsa (masalan, testlarni tekshirish, oddiy savollarga javob berish),
oʻqituvchi talabalarga individual eʼtibor va maslahat berishga koʻproq vaqt ajratishi
mumkin [6]. Masalan, uyga vazifalarni baholash ishini qisman AI bajarsa, oʻqituvchi
murakkabroq savollar muhokamasiga yoki har bir talabaning shaxsiy qiziqishi bilan
ishlashga vaqt topadi. Bu esa oʻz navbatida oʻqituvchi va talaba oʻrtasida pedagogik
hamkorlikni kuchaytirib, oʻzaro ishonch va hurmatni oshirishi mumkin.
SI ning talaba yutuqlari – ijodkorlik va zamonaviy kompetensiyalariga taʼsiri.
Sunʼiy intellektdan foydalangan holda taʼlim olish talabalarning shaxsiy rivoji va
kelgusidagi muvaffaqiyatlariga sezilarli ijobiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Avvalo,
ijodkorlik koʻrsatkichlari oshishi kuzatilmoqda. Min Zhou va hamkorlari (2025)
oʻtkazgan keng qamrovli tadqiqotda oʻqituvchilar dars jarayonida AI vositalaridan
foydalanganlarida talabalar ijodiy fikrlash darajasi statistik jihatdan sezilarli oshgani
qayd etildi. Bu holatda AIʼning talabalarning oʻqishga jalb boʻlishini kuchaytirish
xususiyati muhim rol oʻynagan: darslar AI orqali qiziqarliroq va interaktivroq kechgani
tufayli talabalar faolligi oshgan, natijada ular koʻproq kreativ yondashuv
koʻrsatishgan. Boshqacha aytganda, AI talabalarning darsga vaqt va eʼtibor
resurslarini koʻproq safarbar etishiga yordam berib, buning samarasida ularning
ijodiy natijalari yaxshilangan. Shuningdek, arxitektura kabi ijodiy sohada SI vositalari
bevosita kreativ jarayonning bir qismiga aylanmoqda. Yuqorida taʼkidlangan
generativ dizayn misollari bunga yorqin dalildir – talaba AI yordamida noodatiy va
koʻplab variantlarni koʻrib chiqib, dizaynda “keng qamrovli tasavvur” hosil qiladi.
IJodkorlik faqat mutlaqo yangi gʻoya oʻylab topish bilangina cheklanmay, balki
mavjud variantlarni tahlil qilish va eng maʼqulini tanlash qobiliyatini ham talab qiladi.
SI qisqa fursatda koʻplab yechimlarni yaratib berar ekan, talaba ularni taqqoslab, eng
optimallarini ajratib olish intuitiv didini rivojlantiradi [7]. Masalan, UT Austin dizayn
studiyasida minglab AI tomonidan generatsiya qilingan tasvirlarni koʻrgan talabalar 504
ularning ichidan eng istiqbolli variantlarni tanlash va dalillash malakasini hosil qildi.

II SHO‘BA:

Sun'iy intellekt va insoniy munosabatlar transformatsiyasi: shaxsdagi muvaffaqiyatlar va rivojlanish istiqbollari

https://www.asr-conference.com/