Page 38 - Microsoft Word - Tarmoq_texnologiyalari_O˘quv_qo˘llanma_2022
P. 38

vositalar

                        Kompyuter  to’rlarini  boshqaruvchi  vositalar  –  turli  kompyuter  to’rlarini

                  boshqarishga,  ular  o’rtasidagi  o’zaro  aloqani  yo’lga  qo’yishga  xizmat  qiluvchi

                  vositalar bo’lib, imkoniyatlariga ko’ra quyidagi guruhlarga bo’linadi:

                         ketma-ket  portlar  orqali  maxsus  kabel  yordamida  ulangan  kompyuterlar

                  o’rtasida  ma’lumot  almashishga  xizmat  qiluvchi  vositalar.  Bularga  Brooklin

                  Bridge, Desk Link, LapLinkIII, Fast Lynx dasturlari misol bo’la oladi;

                         ma’lumot almashishda telefon kanalidan (agar modem bo’lsa) foydalanishga

                  imkon beruvchi vositalar. Bularga Telemate, Procomm, DataLine dasturlari misol

                  bo’la oladi;

                         kichik  lokal  to’rlarini  tashkil  qilish  hamda  ularni  boshqarishga  imkon

                  beruvchi vositalar. Bularga Lantastic, Personal Netware kabi dasturlar misol bo’la

                  oladi;

                         katta  lokal  to’rlariga  fayl-servis  xizmatini  ko’rsatish  va  shu  to’rlarni

                  boshqarish  imkonini  beruvchi  vositalar.  Bularga  OS  Nowell,  OS  Unix,  OS/2,

                  Windows NT kabi dasturlar misol bo’la oladi;

                         telefon, radio, kosmik yo’ldosh aloqa kanallari,  optik-tolali  kanallar orqali

                  bog’langan xalqaro miqyosdagi kompyuter to’rlarini boshqarishga imkon beruvchi

                  vositalar.  Bularga  Internet,  Euronet,  Fidonet,  Relcom  kabi  tizimlarni

                  boshqaruvchi hamda ular bilan ishlovchi turli brauzerlar, elektron pochta vositalari,

                  Web-peyjerlar, faks-dasturlar misol bo’la oladi.

                        Modem orqali ma’lumot almashinish uchun maxsus dasturlar zarur. Ko’pgina

                  operatsion  sistemalar  tarkibida  bunday  programmalar  mavjud  va  yaratilmoqda.

                  Masalan,  Macintosh  System  da  -SmartCom;  Windows  SmartCom,  CrossTolk,

                  WinCom, Comm Works, Telix, Procom Plus, Hyper Terminal; OSF2 Warp da -

                  Hyper Access dan foydalanish mumkin. Bunday programmalar ko’pincha modem

                  bilan birga disketalarda sotiladi.         Kommunikatsion                     programmalar

                  kompyuterlar orasida aloqa o’rnatishdan tashqari yana bir qator quyidagi ishlarni

                  bajaradi:

                        -Xatolarni  to’g’irlash:  Ma’lumot  uzatilayotganda  turli  shovkinlar  yuzaga

                  kelishi mumkin. Shovkin ma’lumot uzatishga ta’sir kursatuvchi tashki xodisadir.


                                                                37
   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43