Page 43 - Microsoft Word - Tarmoq_texnologiyalari_O˘quv_qo˘llanma_2022
P. 43

juda  qulay.  Xush,  paketlar  kommutatsiyasi  qanday  ro’y  beradi?  Uzatuvchi

                  kompyuter,  aniqrogi  undagi  kommunikatsion  qurilma  va                     programmalar

                  ma’lumotni paketlarga ajratadi. Turli paketlar turli yo’llar orqali, turli tezliklarda

                  va  ba’zan  boshqa  paketlar  bilan  birga  uzatiladi.  Paketlar  kerakli  manzilga

                  yetganda, qabul qiluvchi kompyuter ularni yana yaxlit ma’lumotga aylantirib oladi.

                  Paketlar kommutatsiyasi  ma’lumot uzatish uchun qulay, ammo  to’g’ridan-to’g’ri

                  uzatish  (masalan,  radio,  TV  va  video)  uchun  noqulay  hisoblanadi.  Umuman

                  olganda paketlar kommutatsiyasi ruy berishi uchun TCP/IP protokoli javobgar. Bu

                  protokol to’g’risida keyinrok to’xtalamiz.

                        Multipleksirlash: kommunikatsiya samaradorligini oshirish.

                        Kommunikatsiya  liniyalari  xar  qanday  kompyuter  yoki  terminalga  nisbatan

                  kattaroq  sig’imga  ega.  Bu  liniyalardan  ma’lumot  saqlash  uchun  foydalanish

                  qimmatga  tushishi  mumkinligi  sababli  turli  kommunikatsiya  qurilmalarning  bir

                  vaqtda bitta liniyadan foydalana olishlari aynan samaraliroq bo’lardi. Bu jarayon

                  multipleksirlash  deyiladi.  Multipleksirlash-bu  ko’p  signallarni  bir  vaqtda  bitta

                  kommunikatsiya kanali orqali uzatishdir.

                        Multipleksilashni  amalga  oshirish  uchun  uch  turdagi  qurilmalar  kerak:

                  multipleksor, kontsentrator va FEP.

                        - Multipleksor. Bu turli past tezlikdagi uzatishlarni yagona yuqori tezlikdagi

                  uzatishga birlashtiruvchi qurilmadir. Modeliga qarab, yagona aloqa liniyasiga 32 ta

                  yoki  ko’proq  qurilmalarni  ulash  mumkin.  Multipleksor  orqali  uzatiladigan

                  ma’lumotni  shu  tipdagi  mulipleksor  qabul  qilishi  kerak.  Uzatuvchi  multipleksor

                  turlii qurilmalar uzatayotgan m’lumotni birlashtirib bitta liniya orqali katta tezlikda

                  uzatadi.  qabul  qiluvchi  multipleksor  esa  qabul  qilingan  xabarlarni  saralaydi  va

                  kerakli qurilmalarga ajratib uzatadi.

                        - Kontsentrator.  Kontsentratorlar  xam  multipleksor  kabi  bir  nechta

                  kurrilmalarga  bitta  kommunikatsiya  liniyasidan  foydalanishga  imkon  beradi.

                  Ammo  multipleksordan  farqli  o’laroq,  kontsentrator  ma’lumotni  vaqtinchalik

                  saqlash qurilmasiga yigadi.

                        - FEP  (Front-End  Processor).  Bu  qurilma  katta  kompyuter-meynfreymga

                  ulangan mikrokompyuter bo’lib, uni kommunikatsiya liniyasiga ulaydi. U


                                                                42
   38   39   40   41   42   43   44   45   46   47   48