Page 31 - LSDB xa Uy No

bán thứ trong làng như bán hương, phó (bán xã, bán nhiêu, bán
lềnh) để lấy tiền chi tiêu cho các việc công của làng đã trở thành phổ
biến. Theo các cụ kể lại ở Uy Nỗ trước đây để mua chức “hương” hay
“phó” hay “xã cựu” phải mất 100 đồng và một bữa khao lớn, sau đó
số người ra mua chức này nhiều lên, nên rút xuống còn 50 đồng và
một bữa khao như cũ. Để có một thứ vị nơi đình trung, người ta phải
khao vọng rất tốn kém (phải làm cỗ tế thần và mời dân làng đến ăn
cỗ để công nhận ngôi thứ của mình và từ đó dân làng sẽ gọi tên mình
kèm theo thứ vị hương viên).

Trước đây, các gia đình tạm đủ ăn hoặc dư thừa ít nhiều, thường
dành dụm tiền của để mua ngôi vị hương, phó, xã cựu, nhiêu, lềnh
cho chồng con để được hưởng thụ quyền lợi hơn bạch đinh và được
miễn phu phen, tạp dịch hoặc không phải bắt đi lính. Chính vì việc
mua ngôi thứ, chức tước trong làng mà có gia đình đã khuynh gia bại
sản, vì tục lệ phải bỏ làng đi nơi khác sinh sống. Bởi vậy dân gian có
câu “Đứng mất ngôi, ngồi mất nghiệp”. Trong cộng đồng làng xã, bộ
máy chức dịch thực sự trở thành công cụ áp bức, bóc lột Nhân dân ta
đến cùng cực.
Sau cuộc vũ trang khởi nghĩa giành chính quyền của huyện Đông
Anh, ngày 21/8/1945, Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời huyện
chỉ đạo các xã tổ chức mít tính tuyên bố thủ tiêu quyền lực và xóa bỏ
bộ máy hương lý của chế độ cũ; mỗi xã cử ra một Ủy ban nhân dân
cách mạng lâm thời làm nhiệm vụ quản lý địa phương. Sau đó, tháng
4/1946, lập xã mới, tiến hành bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân xã;
tháng 5/1946, Hội đồng nhân dân xã họp phiên đầu tiên bầu ra Ủy
ban hành chính xã thay thế các Ủy ban nhân dân cách mạng lâm
thời. Cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, mỗi xã lập thêm một Ủy
ban kháng chiến chuyên lo việc chỉ đạo vận động Nhân dân chuyển
sang thời chiến, vừa sản xuất vừa xây dựng lực lượng dân quân tự vệ
luyện tập sẵn sàng chiến đấu. Ủy ban kháng chiến song song tồn tại
cùng Ủy ban hành chính, sau một thời gian ngắn, 2 Ủy ban hợp nhất
thành Ủy ban kháng chiến kiêm hành chính (sau đổi thành Ủy ban
kháng chiến hành chính). Ủy ban kháng chiến hành chính gánh vác
sứ mệnh lịch sử vô cùng gian khó nhưng cũng hết sức vẻ vang cho
đến khi địch đánh chiếm trung du, huyện Đông Anh trở thành vùng
bị địch tạm chiếm. Trước những biến động lớn và sâu sắc làm đảo lộn
30