Page 33 - LSDB xa Uy No

phạt tiền. Nếu trong xóm mất tài sản hay mất hoa màu ngoài đồng
thì tuần đinh phải chiếu giá bồi thường. Trương tuần và tuần phiên
được trả thù lao bằng lúa sương theo vụ lúa. Ở Cường Nỗ mỗi sào
được thu 2 lượm lúa hoặc 25 bắp ngô, vụ đậu cứ 30 luống được thu 1
luống. Từ năm 1942 thì được trả bằng tiền. Tất cả nội dung trên đã
được quy định trong hương ước các thôn (ở Kính Nỗ cấp lương cho
trương tuần hay xã đoàn đồng niên mỗi người 15 đồng, trương tuần
mỗi người 12 đồng, lý trưởng 25 đồng, phó lý 18 đồng, thủ bạ 5 đồng).

Bên cạnh việc tổ chức xóm ngõ, còn có phe giáp là hình thức tổ
chức của nam giới trong làng. Người trông coi giấy tờ của giáp gọi
là thủ phiên, thành viên của các giáp là người của 1 hay 2 họ ở tản
mát khắp làng. Cá biệt có họ đông người, một họ lập thành 1 - 2
giáp. Họ gắn bó với nhau vì cùng tham gia việc tế lễ của xã và các
việc lễ riêng của giáp, chủ yếu để thực hiện các quy định về lễ nghi
của đình đám và công việc riêng của phường hội. Các thôn của Uy
Nỗ có các giáp. Giáp giữ vị trí rất quan trọng trong sinh hoạt làng
xã trước đây. Trước hết, giáp tiến hành các lễ công nhận các bước
trưởng thành trong quá trình đời người của các trai đinh bao gồm
lễ vào giáp (khi bé trai mới sinh ra), lên lão (khi đến tuổi 55), vọng
hàng thất (70 tuổi) và đến khi chết được giáp giúp đỡ tổ chức chôn
cất. Giáp còn là đơn vị để quân cấp và quản lý công điền, công thổ.
Cho đến đầu thế kỷ XX, hầu hết ruộng đất của các làng vẫn là ruộng
công (chiếm tỷ lệ 70 - 90%).

Ngoài ra còn là đơn vị để tổ chức thực hiện việc biện lễ thờ cúng
thành hoàng và thu thuế (có những quy định rất chi tiết về việc này).
Mỗi năm hoặc mỗi kỳ hội làng có một giáp đăng cai, chịu trách nhiệm
chính việc sửa soạn lễ vật, đồ thờ cúng, cắt cử hàng đô cho đám rước.
Đứng đầu giáp là người cao tuổi nhất gọi là trưởng giáp hoặc tiên chỉ,
ông này là người đứng đầu hội tư văn của làng, chịu trách nhiệm về
quyền lợi và nghĩa vụ của giáp trước làng. Thứ bậc trong giáp tính
theo tuổi, không theo tôn ty như trong họ tộc, không kể giàu nghèo
hay địa vị xã hội.

Giúp việc cho trưởng giáp thường có một người chấp bạ để ghi chép
các công việc, quản lý giấy tờ, kinh phí, sổ sách. Thuế nộp cho Nhà nước
hằng năm cũng bổ về cho các giáp do các thôn trưởng thu và nộp
cho lý trưởng. Ngoài ra giáp còn đảm nhận việc bảo vệ trật tự, trị an
32