Page 21 - รายงานวิจัยชั้นเรียนปี 2562 กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

ุ
ั
ึ
หลอมมาจาก หลักธรรมค าสอนทางพทธศาสนา เป็นกิริยาวาจาที่บุคคลในสังคมพงปฏิบัติต่อกัน อน
จะเป็นประโยชน์ต่อตนเองและสังคม จนนับเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมทางศาสนาที่มีลักษณะเฉพาะ
ของชาวพทธในประเทศไทย แม้จะไม่ส าคัญเท่าหลักธรรมค าสอนโดยตรงแต่ก็มีส่วนในการสร้างความ
ุ
รักความสามัคคี อนเป็นเอกลักษณ์ส าคัญของสังคมไทย ที่คนไทยทุกคนควรประพฤติปฏิบัติและสืบ
ั
ทอดต่อไป

4.2 ประเภทของมารยาทชาวพุทธ
กิริยามารยาทเป็นเอกลักษณ์ส่วนหนึ่ง เป็นเรื่องของการปฏิบัติตนบุคคลของคนในชาติ

ไทย ผู้มีมารยาทนั้นต้องประพฤติทั้งทางกาย วาจา ใจ คือ ท าดี พดดี คิดดี ดังปรากฏในสมบัติของ
ู
เจ้าของ เจ้าพระยาสมด็จสุเรนทราธิบดี ในหนังสือสมบัติผู้ดี 2516 ต่าง ๆ ดังนี้
1. ประเภทมารยาททางกาย

มารยาททางกาย คือ การท าดี เป็นการแสดงอาการที่กระท าทางกายว่าสมควรท าในสิ่งที่

ไม่ควรท าหรือไม่ ด้วยการระมัดระวังการกระท าต้องไม่เดือดร้อนทั้งต่อตนเองและส่วนร่วมโดยแบ่ง
ประเภทของมารยาทดังนี้

่
1.1 มารยาทในอิริยาบถต่าง ๆ ได้แก การยืน การเดิน การนั่ง
ี
1.2 มารยาทการเดิน การเดิน คือ อยู่ในท่ายืนก้าวขาตรงออกทละข้างสลับกันงอเขา
ิ
แล้ววางเท้าให้ตรงประดุจดังเดินบนกระดานแผ่นเดียว การเดินโดยทั่ว ๆ ไปเป็นอริยาบถที่ท าให้
ร่างกายเคลื่อนไหวไปจากเดิมได้ เมื่อเราอยู่ในสังคมก็ควรมีมารยาทในการเดิน

1.3 มารยาทการนั่ง การนั่ง เป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงความเจริญของชนชาตินั้น ๆถือเป็น
ี
มารยาทอกแบบหนึ่ง ก็ต้องมีระเบียบแบบแผนในการนั่งให้ถูกหลักการปฏิบัติของสังคมตามกาลเทศะ
ื้
ี้
ที่แต่ละคนประสบอยู่ ไม่ว่าการนั่งนั้นจะเป็นการนั่งกับพนหรือนั่งบนเก้าอ ก็ตามโดยเฉพาะในสมัยที่
ยังไม่มีเก้าอี้ใช้สังคมไทยมีแบบฉบับการนั่งกับพื้นเป็นเวลานานจนเป็นที่นิยมของชาติอื่นๆ ในโลก
1.4 มารยาทการแสดงความเคารพ “คารโว จ นิวาโต จ …เอตมมงคล มุตตม ความ

ั
ุ
่
เคารพ ความสุภาพออนน้อม…เป็นมงคลอนอดม” (พระธรรมปิฎก 2543 : 323 - 324) ความเคารพ
ั
ได้แก่ กิริยาอาการที่ยกย่องเชิดชูซึ่งบุคคลหรือสิ่งที่ควรยกย่องเชิดชู อนเป็นอาการตรงกันข้ามกับ
่
ความดูหมิ่นเหยียดหยาม ได้แก่ การไหว้ การกราบ การนบนอบออนน้อม การต้อนรับ การส ารวม
กิริยาให้สงบและความเออเฟอเอาใจใส่ ซึ่งเป็นอาการที่แสดงให้เห็น น้ าใจว่าตั้งใจยกย่อง เชิดชูให้สม
ื้
ื้
แก่ฐานะ ความเคารพนี้ เป็นคุณสมบัติของหมู่ชนที่เจริญ แม้พระสัมมาสัมพทธเจ้าผู้สูงสุดในโลกหา
ุ
บุคคลผู้มีคุณธรรมเสมอพระองค์ไม่ได้เลย พระองค์ก็ยังทรงเคารพในธรรมที่พระองค์ตรัสรู้แล้ว

(สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฐายี)2542 : 119 - 120)
2. ประเภทมารยาททางวาจา