Page 1068 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๑๐๕๖

ทางกฎหมายเป็นหลัก โดยแก้ไขความผิดเกี่ยวกับการเสพยาเสพติดให้ไม่เป็นความผิดอาญาอีกต่อไป แต่อาจยัง

ื่
มีมาตรการลงโทษประเภทอน เช่น มาตรการลงโทษทางปกครองหรือโทษปรับ ส าหรับบางประเทศที่โทษปรับ
ไม่ใช่โทษอาญา เป็นต้น ประเทศที่น าเอาแนวคิดการลดการลงโทษจ าคุกไปใช้จนประสบความส าเร็จและเป็น

ตัวอย่างให้ประเทศอนในเวลาต่อมา คือประเทศโปรตุเกส ในปี ค.ศ.๒๐๐๐ ประเทศโปรตุเกสประกาศใช้
ื่
กฎหมายซึ่งมีผลให้การกระท าความผิดเกี่ยวกับการซื้อ การมีไว้ในครอบครอง การเสพยาเสพติดของบุคคลใน

ื่
ี
กรณีที่มีไว้เพอใช้เสพส่วนบุคคลจะไม่เป็นความผิดทางอาญาอกต่อไป หมายความว่าการกระท าดังกล่าวจะไม่
อยู่ในกรอบของกฎหมายอาญาและระบบยุติธรรมทางอาญาแต่ถือเป็นความผิดทางปกครอง (administrative

3
offence)

๑.๒.๒ แนวคิดกำรหันเหคดี

แนวคิดการหันเหคดีหรือการเบี่ยงเบนคดี (Diversion) หมายความถึง แนวคิดที่น าผู้เสพหรือผู้ติดยา

เสพติดออกจากกระบวนการด าเนินคดีอาญาที่จะน าไปสู่การลงโทษเพอให้ผู้เสพหรือผู้ติดยาเสพติดได้รับการ
ื่
ดูแล ช่วยเหลือ ให้ลด ละ เลิกยาเสพติดและเพื่อให้สามารถอยู่รวมในสังคมได้อย่างเป็นปกติสุข โดยให้ทุกฝ่ายที่

4
เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมในการด าเนินการทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชนรวมถึงภาคประชาสังคม จะเห็นได้
ี
ว่าการเบี่ยงเบนคดีมิได้ยกเลิกความผิดไปเสียทีเดียว ผู้กระท าผิดยังมีความผิดอยู่เพยงแต่น ามาตรการบางอย่าง

มาบังคับแทนการลงโทษ เมื่อผู้กระท าความผิดปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขตามที่กาหนดไว้ถือว่าผู้กระท า
ความผิดไม่ต้องถูกลงโทษ มาตรการที่น ามาใช้คือมาตรการบ าบัดฟนฟผู้ติดยาเสพติดเพอให้สอดคล้องกับ
ื้
ื่
ู
วัตถุประสงค์การลงโทษเพื่อแก้ไขยับยั้ง (Rehabilitation) นั่นเอง
การเบี่ยงเบนคดีในทางทฤษฎี อาจแบ่งออกเป็น ๒ ประเภทหลักๆ ได้แก่ การเบี่ยงเบนคดีในชั้นก่อน

้
้
ฟองคดี (pre-adjudication) และการเบี่ยงเบนคดีในชั้นหลังฟองคดี (postadjudication) การเบี่ยงเบนคดีใน
ชั้นก่อนฟ้องคดีคือการที่ผู้กระท าความผิดยังไม่เข้าสู่กระบวนพิจารณาของศาลและหากปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่

ก าหนดไว้เพอการแก้ไขฟนฟจนครบถ้วน คดีของผู้กระท าผิดดังกล่าวเป็นอนยุติไป ส่วนการเบี่ยงเบนคดีในชั้น
ื่
ั
ื้
ู

3 สงา อัครปรีดี, (๒๕๖๑), การใชมาตรการทางเลือกอื่นแทนการลงโทษทางอาญาในความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด,
่
้
[ออนไลน์], เข้าถึงได้จาก http://web.krisdika.go.th/pdfPage.jsp?type =act&act Code=213, (วันที่ค้นข้อมูล : ๒๕๖๔,
๑๒ กรกฎาคม).
4 กอบกุล จันทวโร, (๒๕๕๔), “แนวทางการเบี่ยงเบนคดี (Diversion) และลดทอนความเป็นอาชญากรรม
ุ
(Decriminalization)”, เอกสารประกอบการบรรยาย การประชมวิชาการสารเสพติดภาคเหนือ ครั้งที่ ๓. ๒๐-๒๑ ตุลาคม
๒๕๕๔, [ออนไลน์], เข้าถึงได้จาก https://www.nsaccmu.com/download/ 2554/ 01_2554.pdf., (วันที่ค้นข้อมูล :

๒๕๖๔, ๑๐ กรกฎาคม).