Page 1073 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๑๐๖๑

๔. วิธีพิจารณาคดีฟื้นฟู พบว่าในการด าเนินคดียาเสพติดข้อหาโทษไม่ร้ายแรง เช่น ข้อหามียาเสพติด
13
ื้
ื่
ไว้ในครอบครองเพอเสพหรือผู้กระท าความผิดอุกฉกรรจ์และเป็นผู้ติดยาเสพติด จะเน้นกระบวนการแก้ไขฟนฟ ู
ื้
ผ่านกระบวนการทางศาลที่มีอานาจพจารณาคดีฟนฟผู้ติดยาเสพติดโดยไม่ใช้วิธีการลงโทษอาญา ศาลเหล่านี้

ิ
ู
อาจเรียกได้หลายอย่าง เช่น Drug Court, Problem-Solving Court หรือ Dedicated Drug Court เป็นต้น

ิ
ศาลที่มีอานาจพจารณาคดีฟนฟผู้ติดยาเสพติดจะมีลักษณะที่แตกต่างจากศาลปกติทั่วไปอยู่บางประการ
ื้
ู
ิ
กล่าวคือ จะพจารณาเฉพาะคดีที่ผู้กระท าความผิดเป็นผู้ติดยาเสพติดและมีความต่อเนื่องในการพจารณาคดี
ิ
ู
ผู้พพากษาจะต้องพจารณาติดตามผลการฟนฟผู้ติดยาเสพติดด้วยตนเองตลอดระยะเวลาการแก้ไขฟนฟ มีการ
ิ
ู
ื้
ื้
ิ
ิ่
ื่
ั
ฝึกอบรมเพมเติมความรู้ให้แก่ผู้พพากษาและเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานเพอให้สามารถด าเนินการร่วมกบผู้ประกอบ
ิ
วิชาชีพในกระบวนการยุติธรรมอนที่เกี่ยวข้องได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังศึกษาเปรียบเทียบการฟื้นฟู
ื่
ผู้ติดยาเสพติดของประเทศไทย ตามพระราชบัญญัติฟนฟสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด พ.ศ.๒๕๔๕ พบว่า ปัญหา
ื้
ู
ประการหนึ่งของการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดของประเทศไทยคือ การใช้ระบบบังคับบ าบัดโดยมีแนวคิด
ื้
ว่าผู้ติดยาเสพติดเป็นผู้ป่วยจึงต้องบังคับบ าบัด แต่วิธีการฟนฟสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดเป็นบทบาทและ
ู
อานาจหน้าที่ของฝ่ายบริหาร ได้แก่คณะอนุกรรมการฟนฟสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด รูปแบบวิธีการบ าบัดยัง

ื้
ู
ี
ไม่ได้อยู่บนพนฐานทางสาธารณสุขและทางการแพทย์อย่างเพยงพอ และหากการฟนฟสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด
ู
ื้
ื้
ไม่ประสบความส าเร็จ พนักงานสอบสวนต้องรับตัวผู้ต้องหาดังกล่าวกลับมาด าเนินคดีอาญาต่อไป โดยไม่มีการ
ื้
ู
ิ
ออกแบบให้ศาลสามารถน ามาตรการในการแก้ไขฟนฟมาใช้ในระหว่างการพจารณาคดี จึงได้ทดลองจัดให้มี
ิ
ื้
กระบวนการแก้ไขฟนฟโดยให้ค าปรึกษาด้านจิตสังคมแก่ผู้ต้องหาหรือจ าเลยในระหว่างการพจารณาคดี
ู
โดยเฉพาะผู้ต้องหาหรือจ าเลยในคดียาเสพติดหรือคดีที่มีขอหาไม่ร้ายแรง เริ่มต้นที่ศาลอาญาธนบุรีตั้งแต่ปี พ.ศ.
้
๒๕๕๒ เป็นต้นมา กระบวนการให้ค าปรึกษาจิตสังคมเน้นการสร้างแรงจูงใจในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของ
14
ผู้ต้องหาหรือจ าเลย ส่งผลให้ช่วยแก้ไขฟื้นฟูผู้ต้องหาหรือจ าเลยและลดการกระท าผิดอาญาซ้ าได้ในระดับหนึ่ง
15
๕. โครงการศึกษาเรื่องการน าแนวทางศาลยาเสพติดมาปรับใช้ในประเทศไทย โดยการจัดตั้ง
ิ
ศาลช านัญการพเศษที่เรียกว่า ศาลยาเสพติด ประกอบด้วยบุคลากรจากองค์กรสหวิทยา การเข้าร่วมพจารณา
ิ

13 การสนองตอบต่อผู้ติดยาเสพติด โดยวัชรินทร์ ปัจเจกวิญญูสกุล ศึกษาการด าเนินคดียาเสพติดในประเทศ
สหรัฐอเมริกา แคนาดา อังกฤษ ออสเตรเลียและนิวซีแลนด์.
14 วัชรินทร์ ปัจเจกวิญญูสกุล, “วิธีพิจารณาคดีฟื้นฟู : การสนองตอบต่อผู้ติดยาเสพติด”, ดุลพาห, พฤษภาคม-
สิงหาคม (๒๕๕๘), น. ๑๓๗.
15 รองศาสตราจารย์ศักดิ์ชย เลิศพานิชพันธุ์ ได้ศึกษาแนวทางการเบี่ยงเบนผู้กระท าความผิดออกจากกระบวนการ
ั
ยุติธรรมปกติ กลั่นกรองและบ าบัดผู้ติดยาเสพติดทั้งทางร่างกายและจิตใจ.