Page 1141 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 1141
๑๑๒๙
ผลส าเร็จ ศาลจะยกเลิกการบังคับรักษา และลงโทษจ าคุกหรือกักขังจ าเลยก็ได้ วิธีนี้เรียกว่า วิธีการ
ื่
สับเปลี่ยนแทนที่กัน (Substitutionary System) ระหว่างการบังคับโทษและวิธีการเพอความปลอดภัย
ประโยชน์ของวิธีการนี้ ท าให้การแก้ไขบ าบัดพฤติกรรมของจ าเลยซึ่งป่วยทางจิต มีความยืดหยุ่น และ
เหมาะสมกับจ าเลยเป็นราย ๆ ไป
ื่
ื่
ในกรณีที่ศาลใช้วิธีการเพอความปลอดภัย จ าเลยจะถูกส่งตัวไปควบคุมเพอบังคับรักษาเป็นเวลา
ี
๕ ปี แต่สามารถขยายได้อก ๓ ปี ในระหว่างที่ถูกบังคับรักษา จ าเลยมีสิทธิได้รับการปล่อยชั่วคราว
โดยมีเงื่อนไขให้อยู่ในความดูแล และรักษาอย่างต่อเนื่องตลอดระยะเวลาที่ก าหนด และยังมีสิทธิได้รับ
ื่
ิ
การทบทวนผลการรักษาเพอพจารณาปล่อยตัวอย่างน้อยปีละ ๑ ครั้ง ตลอดระยะเวลาที่ถูกบังคับรักษา
โดยก าหนดให้ฝ่ายบริหารมีอานาจปล่อยตัว ปล่อยตัวชั่วคราว และทบทวนผลการรักษา หากปรากฏว่า
การบังคับรักษาประสบผลส าเร็จ และศาลเห็นว่าไม่มีความจ าเป็นต้องบังคับโทษอกต่อไป ศาลจะมีค าสั่ง
ี
ิ
ให้ยกเลิกโทษจ าคุก หรือกักขังทั้งหมดได้ แต่ถ้าการบังคับรักษาไม่ประสบผลส าเร็จ ศาลมีอานาจเพกถอน
4
ค าสั่งบังคับรักษา และบังคับโทษจ าคุก หรือกักขังตามที่ก าหนด
๓. ปัญหาของการใช้มาตรการทางกฎหมายส าหรับบุคคลวิกลจริต
๓.๑ ปัญหาการใช้มาตรการทางกฎหมายในการด าเนินคดีอาญาแก่บุคคลวิกลจริต
๓.๑.๑ ปัญหาการใช้มาตรการทางกฎหมายในชั้นพนักงานสอบสวน ได้แก ่
ก. ปัญหาการแยกแยะผู้ต้องหาที่เป็นบุคคลวิกลจริตและไม่สามารถต่อสู้คดีได้ใน
ชั้นสอบสวน
เงื่อนไขการใช้อานาจของพนักงานสอบสวน ตามประมวลกฎหมายวิธีพจารณา
ิ
ความอาญา มาตรา ๑๔ จะต้องปรากฏเหตุควรเชื่อว่า ผู้ต้องหาเป็นผู้วิกลจริตและไม่สามารถต่อสู้คดีได้
ซึ่งในทางปฏิบัติพนักงานสอบสวนจะวินิจฉัยว่า กรณีใดมีเหตุควรเชื่อว่าผู้ต้องหาเป็นผู้วิกลจริตและไม่
สามารถต่อสู้คดีได้หรือไม่ ยังไม่มีมาตรฐานกลางในการก าหนดเกณฑ์การวินิจฉัย ส่วนใหญ่พนักงาน
สอบสวนจะวินิจฉัยโดยใช้ความรู้สึกหรือประสบการณ์ส่วนตัว โดยยังไม่มีความรู้ทางการแพทย์เนื่องจาก
ี
อาการทางจิตของผู้ต้องหาไม่ได้แสดงพฤติกรรมออกมาอย่างชัดเจน หรือมีอาการทางจิตเพยงบางเวลา
จึงยากแก่การวินิจฉัย ซึ่งการไม่มีมาตรฐานกลางในการก าหนดเกณฑ์การวินิจฉัย อาจก่อให้เกิดการวินิจฉัย
์
ที่ผิดพลาด และส่งผลให้ผู้ต้องหาไม่ได้รับความคุ้มครองตามเจตนารมณของกฎหมาย
ข. ปัญหาการการควบคุมตัว และการปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาที่มีสภาพจิตไม่ปกติ
ในชั้นสอบสวน
ในระหว่างสอบสวน ถ้ามีเหตุควรเชื่อว่าผู้ต้องหาเป็นผู้วิกลจริตและไม่สามารถ
ต่อสู้คดีได้ พนักงานสอบสวนจะต้องงดการสอบสวนไว้ก่อน และให้ส่งตัวผู้ต้องหาไปยังโรงพยาบาลโรคจิต
ื่
เพอให้พนักงานแพทย์ตรวจรักษา ตามประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความอาญา มาตรา ๑๔ ประกอบ
ิ
พระราชบัญญัติสุขภาพจิต พ.ศ. ๒๕๕๑ มาตรา ๓๕ หากผู้ต้องหาเป็นผู้วิกลจริตแต่สามารถต่อสู้คดีได้
4 อ้างแล้วเชิงอรรถที่ ๓ หน้า ๙๖, ๑๐๓ ถึง ๑๑๐, ๑๑๒ ถึง ๑๑๓
