Page 179 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 179
๑๖๖
๑. แนวคิดเกี่ยวกับกฎหมายอาญา และโทษทางอาญา
กฎหมายอาญา คือ บรรดากฎหมายทั้งหลายที่ระบุถึงความผิดอาญา โทษ วิธีการเพอความ
ื่
ื่
ปลอดภัยและมาตรการบังคับทางอาญาอน และเป็นกฎหมายที่ก าหนดให้ความผิดอาญาเป็นเงื่อนไขของ
4
การใช้โทษ วิธีการเพอความปลอดภัยและมาตรการบังคับทางอาญาอนนั้น นอกจากนี้กฎหมายอาญายัง
ื่
ื่
บัญญัติให้บุคคลต้องกระท าการอย่างใดอย่างหนึ่ง ถ้าไม่กระท าตามที่กฎหมายก าหนดในกรณีนั้น ๆ ย่อมจะ
มีความผิดเช่นกัน ส าหรับส่วนที่ว่าด้วยโทษนั้น เป็นสภาพบังคับของกฎหมายอาญา เพราะหากกฎหมาย
บัญญัติแต่การกระท าที่เป็นความผิดโดยไม่ได้ก าหนดสภาพบังคับอนเป็นบทลงโทษไว้ กฎหมายย่อมไม่มี
ั
ความหมายอย่างใด โทษตามประมวลกฎหมายอาญาปัจจุบันมี ๕ สถาน คือ ประหารชีวิต จ าคุก กักขัง
ปรับ และริบทรัพย์สิน นอกจากนั้นยังมีโทษตามกฎหมายอื่นซึ่งมีลักษณะจ ากัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล
เช่น การตัดสิทธิเลือกตั้ง ตัดสิทธิสมัครรับเลือกตั้งตามพระราชบัญญัติการเลือกตั้ง โทษถอนสัญชาติตาม
พระราชบัญญัติสัญชาติ เป็นต้น
๑.๑ สาขาที่เกี่ยวกับกฎหมายอาญา
๑.๑.๑ กฎหมายอาญาสารบัญญัติ หมายถึง กฎหมายที่ก าหนดว่าการกระท าและการไม่
ั
กระท าอย่างใดเป็นความผิดอาญา และจะลงโทษหรือใช้วิธีอย่างใดแก่การกระท าและการไม่กระท าอนเป็น
ความผิดอาญานั้น นอกจากประมวลกฎหมายอาญาแล้ว ยังมีพระราชบัญญัติอื่น ๆ ที่ก าหนดโทษทางอาญา
อีกด้วย
๑.๑.๒ กฎหมายอาญาวิธีสบัญญัติ ได้แก่ กฎหมายที่ว่าด้วยการสอบสวน สืบสวน ฟ้องร้อง
ิ
พจารณา และลงโทษผู้กระท าความผิดอาญา กล่าวคือ เป็นกระบวนการน าตัวผู้กระท าความผิดมาลงโทษ
และรวมถึงกฎหมายราชทัณฑ์ (อาชญาวิทยา) ซึ่งเป็นกฎหมายที่ก าหนดวิธีการบังคับโทษทางอาญาด้วย
๑) กฎหมายว่าด้วยการบังคับโทษ คือบทบัญญัติของกฎหมาย และกฎระเบียบต่าง ๆ ที่
เกี่ยวกับ “การบังคับโทษอาญา” อนได้แก่บทบัญญัติของพระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พ.ศ. ๒๔๗๙ และ
ั
กฎกระทรวงซึ่งออกโดยอาศัยพระราชบัญญัติดังกล่าว
การบังคับโทษอาญา กับ การบังคับคดีอาญา นั้นต่างกัน
๒) การบังคับคดีอาญา ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒๔๕ วรรคหนึ่ง
บัญญัติว่า “ภายใต้บังคับแห่งมาตรา ๒๔๖, ๒๔๗ และ ๒๔๘ เมื่อคดีถึงที่สุดแล้วให้บังคับคดีโดยไม่ชักช้า”
ดังนี้ “การบังคับคดีอาญา” เป็นกระบวนการที่กระท าไปเพอให้มีการบังคับให้เป็นไปตามค าพพากษาที่ถึง
ิ
ื่
ิ
ที่สุดนั้นด้วย เช่น การออกหมายจ าคุกกรณีศาลพพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษจ าคุก หรือการออกหมายจ าคุก
4 คณิต ณ นคร, กฎหมายอาญาภาคทั่วไป พิมพ์ครั้งที่ ๕, (กรุงเทพมหานคร : ส านักพิมพ์วิญญูชน,๒๕..), หน้า
๔๕๓.
