Page 540 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 540
๕๒๘
ี
มีอานาจการต่อรองที่เหนือกว่าคู่สัญญาอกฝ่ายหนึ่ง นอกจากนี้ หลักในเรื่องความสุจริตยังเป็นบ่อเกิดของหลัก
กฎหมายต่าง ๆ ที่ศาลน ามาใช้ในปัจจุบัน เช่น หลักกฎหมายปิดปาก (Estoppel) หลักที่ว่าคู่กรณีฝ่ายที่เป็น
ิ
ผู้ทรงสิทธิ หากเพกเฉย หรือละเลยไม่ใช้สิทธิของตนภายในเวลาก าหนดอนสมควรย่อมหมดสิทธินั้น หรือหลัก
ั
ั
ที่ว่าการช าระหนี้กลายเป็นพนวิสัยเพราะ เหตุอย่างใดอย่างหนึ่งอนจะโทษฝ่ายหนึ่งฝ่าย ใดก็ไม่ได้ไซร้ ท่านว่า
้
คู่กรณีอีกฝ่ายหนึ่งหามีสิทธิได้รับช าระหนี้เป็นการตอบแทนไม่ เหล่านี้เป็นต้น
หลักกฎหมายเยอรมันในเรื่องความสุจริต (Principle of Good Faith) นี้ เป็นเพยง
ี
หลักเกณฑ์ที่ใช้อยู่เสมอในการขจัดข้อโต้เถียงซึ่งมีขึ้นในขั้นปฏิบัติตามสัญญา เช่น ในข้อโต้เถียงเกี่ยวกับการ
เสนอและการยอมรับการช าระหนี้ พฤติการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป และหน้าที่ตามสัญญาหลายฝ่าย อย่างไรก็ดี
หลักเกณฑ์ดังกล่าวย่อมเป็นองค์ประกอบที่ส าคัญอย่างหนึ่งในการท าสัญญา ซึ่งหากมีการละเมิดหลักนี้แล้ว
สัญญานั้นก็ไม่อาจใช้บังคับต่อไปได้ และจากการที่มิได้มีการวางขอบเขตการใช้เงื่อนไขทั่วไป (Blanket
Terms) ไว้ในกฎหมาย จึงเป็นเหตุที่ท าให้ศาลสามารถน าประมวลกฎหมายแพงมาปรับกับปัญหาที่เกิดขึ้นใหม่
่
ๆ ได้เสมอ ซึ่งจะท าให้ประมวลกฎหมายที่ก าหนดไว้แล้ว ศาลยังได้ใช้หลักเกณฑ์เหล่านี้ในการตีความสัญญา
ด้วย เหตุนี้ ในระบบประมวลกฎหมาย ศาลจึงวินิจฉัยประเด็นทุกประเด็นในคดี ให้สอดคล้องไปกันกับหลักใน
เรื่องความสุจริตด้วย
่
นอกจากนี้ ประมวลกฎหมายแพงเยอรมัน มาตรา ๒๔๒ บัญญัติว่า "การกระท า
ั
ที่สอดคล้องกับหลักสุจริต ลูกหนี้จ าต้องถูกผูกมัดในอนที่จะต้องปฏิบัติการ ช าระหนี้ให้สอดคล้องกับหลัก
สุจริตโดยพิเคราะห์ถึงปกติประเพณีด้วย" โดยท่านอาจารย์ไชยยศอธิบายต่อไปว่า มาตรา ๒๔๒ ใช้ประกอบกับ
หลักสุจริตตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๑๕๗ ได้เป็นอย่างดีและความหมายของค าว่า "ลูกหนี้" ในมาตรา๒๔๒ นั้น
ศาลเยอรมันใช้ในความหมายอย่างกว้าง กล่าวคือ ครอบคลุมถึงคู่สัญญาที่เป็นฝ่ายให้ค ามั่นสัญญาต่างตอบแทน
ทั้งหลายด้วย ดังนั้น ขอบเขตการบังคับใช้ของมาตรา ๒๔๒ จึงกว้างขวางกว่าบทบัญญัติ มาตรา ๑๕๗ มาก
ทั้งนี้เพราะศาลมีอานาจวินิจฉัยได้ว่าคู่สัญญา (ทั้งลูกหนี้และเจ้าหนี้) ได้ปฏิบัติตามสัญญาโดยสุจริตและ
สอดคล้องกับปกติประเพณีหรือไม่ โดยศาลจะเป็นผู้ก าหนดมาตรฐานของความสุจริตจากทัศนคติ เรื่องความ
ซื่อสัตย์ ความเป็นธรรม และเหตุผลธรรมดาของศาลประกอบด้วยเหตุนี้ จึงท าให้บทบัญญัติมาตรา ๒๔๒
กลายเป็นบท ที่ควบคุมการใช้และการตีความบทบัญญัติของกฎหมายอื่นไปด้วยในตัว
> หลักกฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกา
หลักกฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกาถือว่าปกติประเพณีมีผลบังคับแก่สัญญา
เมื่อ (๑) คู่สัญญาได้แสดงเจตนาชัดแจ้งต่อกันว่ายอมรับเอาปกติประเพณีมาใช้บังคับได้ หรือ (๒) คู่สัญญาฝ่าย
หนึ่งเจตนาให้น าปกติประเพณีใช้บังคับแก่ข้อความหรือข้อตกลงในสัญญา และคู่สัญญาอกฝ่ายหนึ่งรู้หรือมีเหตุ
ี
ควรรู้ถึงเจตนาของคู่สัญญา ฝ่ายแรกนั้น หรือ (๓) ประเพณีที่จะบังคับแก่สัญญาได้ต้องเป็นประเพณีที่ยังคง
