Page 891 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 891
๘๗๙
๒ แนวคิด ทฤษฎีเกี่ยวกับการปล่อยชั่วคราว
ื้
การด าเนินคดีอาญาในระบบกฎหมายประเทศคอมมอนลอว์หรือระบบกฎหมายในภาคพนยุโรป
ั
ที่เรียกว่าซีวิลลอว์ ( Civil Law ) ต่างยึดหลักการว่า ศาลจะต้องฟงพยานหลักฐานจนปราศจากความสงสัย
ั
ตามสมควร (beyond a reasonable doubt) ว่าจ าเลยกระท าความผิดจริงจึงจะลงโทษจ าเลยได้ อนตรง
กับหลักสากลที่ได้รับการรับรองไว้ในกฎหมายระหว่างประเทศเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนทั้งในระดับสากลและ
ิ
ในระดับภูมิภาคที่ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่า ผู้ต้องหาหรือจ าเลยเป็นผู้บริสุทธิ์จนกว่าจะพสูจน์ได้ว่ามีความผิด
ตามกฎหมาย ( Presumption of Innocence ) และหากเกิดกรณีสงสัย ก็ให้ใช้หลักการยกประโยชน์แห่ง
ความสงสัยให้แก่จ าเลย (in dubio pro reo) จากหลักนี้ก่อให้เกิดผลที่ตามมาคือ ในระหว่างที่ศาลยังไม่มี
ค าพพากษาว่าผู้ต้องหาหรือจ าเลยนั้นเป็นผู้กระท าความผิด ผู้ต้องหาหรือจ าเลยเหล่านั้นควรมีสิทธิได้เป็น
ิ
อิสระ ไม่ต้องถูกควบคุมหรือกักขัง โดยยอมให้ปล่อยตัวชั่วคราวในระหว่างพิจารณาคดี เพื่อให้โอกาสแก่ฝ่าย
ผู้ต้องหาหรือจ าเลยในการต่อสู้คดี แสวงหาพยานหลักฐานมาพสูจน์ความบริสุทธิ์ของตน มีโอกาสเตรียมคดี
ิ
๔
และปรึกษาหารือกับทนายความของตนได้อย่างเต็มที่ รัฐธรรมนูญซึ่งถือว่าเป็นกฎหมายสูงสุดของทุก
ประเทศ จึงได้น าแนวความคิดเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนไปบัญญัติไว้ในบทกฎหมาย
สูงสุดเพื่อรองรับและให้การคุ้มครองแก่บุคคลในรัฐของตน
กระบวนการยุติธรรมทางอาญาที่ดีจะต้องมีความสมดุลระหว่างอานาจรัฐในการน าตัวผู้กระท า
ความผิดมาลงโทษและหลักประกันสิทธิและเสรีภาพของประชาชน โดยไม่โน้มเอยงไปในทางหนึ่งทางใด
ี
มากเกินไป “การปล่อยชั่วคราว” หรือ “การประกันตัวผู้ต้องหาหรือจ าเลยในคดีอาญา” ก็เป็นมาตรการใน
ิ
การประกันสิทธิและเสรีภาพของผู้ต้องหาหรือจ าเลยอย่างหนึ่งในคดีอาญาระหว่างพจารณาคดี ซึ่งเป็น
มาตรการผ่อนคลายการจ ากัดเสรีภาพในร่างกาย หรือเสรีภาพในการเคลื่อนไหวเปลี่ยนที่ทางของผู้ต้องหา
ั
หรือจ าเลยอนเนื่องมาจากหลัก “ยกประโยชน์แห่งความสงสัย” (in dubio pro reo) ที่ว่าปล่อยชั่วคราว
“เป็นมาตรการผ่อนคลาย” ก็เพราะว่าในกรณีนั้นเป็นกรณีที่มีความจ าเป็นต้องเอาตัวบุคคลไว้ในอานาจรัฐ
เพราะหากไม่มีความจ าเป็นที่จะต้องเอาตัวบุคคลไว้ในอานาจรัฐแล้วก็ต้องปล่อยตัวผู้นั้นไป และเมื่อเป็น
กรณีที่ไม่มีความจ าเป็นจะต้องเอาตัวบุคคลไว้ในอ านาจรัฐแล้ว การปล่อยชั่วคราวก็จะไม่เข้าสู่การพิจารณา
๕
แนวความคิดเกี่ยวกับการปล่อยชั่วคราวอาจกล่าวได้ว่าเป็นมาตรการที่มุ่งจะคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ
ื่
ของบุคคลผู้ถูกกล่าวหาว่ากระท าความผิด ให้สามารถต่อสู้คดีเพอพสูจน์ความบริสุทธิ์ของตนได้อย่างเต็มที่
ิ
โดยการผ่อนคลายการจ ากัดสิทธิเสรีภาพของผู้ต้องหาหรือจ าเลยจากการคุมขังในระหว่างพิจารณาคดี
ิ
แต่ขณะเดียวกันก็มุ่งหมายจะให้ผู้กระท าความผิดที่พสูจน์ข้อกล่าวหาว่าไม่ได้กระท าความผิด ได้รับการ
๔ ชัยวัฒน์ วงศ์วัฒนศานต์. (2534, กรกฎาคม) “บทสันนิษฐานตามกฎหมายในคดีอาญา” วารสาร อัยการ,
14, 161. หน้า 3.
๕ คณิต ณ นคร. (๒๕๔๖). กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พิมพ์ครั้งที่ ๖ กรุงเทพฯ : วญญูชน, หน้า ๒๗๑.
ิ
