Page 892 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21
P. 892
๘๘๐
ลงโทษอันเป็นการคุ้มครองความปลอดภัยของสังคมส่วนรวม โดยมีแนวคิด ทฤษฎี และประวัติความเป็นมา
ต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
๒.๑ แนวคิดและทฤษฎีพื้นฐานเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน
แนวคิดในเรื่องการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนนี้เห็นว่า การที่รัฐจะใช้อานาจทางกระบวนการยุติธรรม
ตามกฎหมายที่มุ่งรักษาความสงบเรียบร้อยของสังคม แต่ในขณะเดียวกัน รัฐก็จะต้องให้ความคุ้มครองสิทธิ
และเสรีภาพของผู้ถูกกล่าวหาว่ากระท าความผิดให้สามารถต่อสู้คดีได้อย่างเป็นธรรมด้วย เพราะ
ิ
กระบวนการในการพจารณาคดีย่อมส่งผลกระทบต่อสิทธิขั้นพื้นฐาน ของมนุษย์ทั้งสิทธิเสรีภาพในชีวิตและ
ร่างกายของผู้ถูกกล่าวหาโดยการจับกุม คุมขัง ตรวจค้นตัว และการลงโทษ วัตถุประสงค์ของการด าเนินคดี
ื่
อาญาคือการค้นหาความจริงอย่างมีประสิทธิภาพให้ได้มากที่สุด เพอน าตัวผู้ที่กระท าความผิดมาลงโทษได้
อย่างถูกต้อง การควบคุมหรือขังผู้ต้องหาหรือจ าเลยก็เป็นวิธีการหนึ่งที่จะแสวงหาพยานหลักฐานจากตัว
ผู้ต้องหาหรือจ าเลยได้ แต่จะต้องเป็นกระบวนการที่ให้ความเป็นธรรมแก่ผู้ถูกกล่าวหาหรือประชาชนทั่วไป
มิให้ต้องเดือดร้อน หรือถูกกระทบต่อสิทธิเสรีภาพจากการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ของรัฐ ในการค้นหา
ความจริงนั้น (Fair balance) การแสวงหาพยานหลักฐานเพอประโยชน์ในการด าเนินคดี ต้องไม่กระทบ
๖
ื่
ต่อสิทธิของผู้ต้องหาหรือจ าเลยที่จะสามารถต่อสู้คดีได้อย่างเต็มที่ โดยมีหลักประกันที่จ าเป็นส าหรับการ
ต่อสู้ เพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตน
๒.๒ แนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับรูปแบบกระบวนการยุติธรรมทางอาญา
การด าเนินคดีอาญาย่อมกระทบถึงสิทธิเสรีภาพของบุคคลอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่รัฐก็จ าเป็นที่
จะต้องพยายามด าเนินการให้ก้าวล่วงสิทธิเสรีภาพของบุคคลให้น้อยที่สุด ซึ่งแนวความคิดในการคุ้มครอง
สิทธิเสรีภาพของประชาชนย่อมแตกต่างกันไปตามค่านิยมหรือจุดยืนของระบบความยุติธรรมทางอาญา
นอกจากนี้จากระบบการด าเนินคดีตามรูปแบบของกระบวนการยุติธรรมทางอาญา (Criminal Process) ใน
ภาคพนยุโรปและสหรัฐอเมริกา ซึ่งแบ่งเป็นรูปแบบการควบคุมอาชญากรรม (The Crime Control
ื้
Model) และรูปแบบกระบวนการนิติธรรม (The Due Process Model) ซึ่งมีค่านิยมที่แตกต่างกันในการ
ควบคุมอาชญากรรม และการน าตัวผู้ถูกกล่าวหามาลงโทษ ทั้งสองรูปแบบมีเป้าหมายเดียวกันแต่วิธีการ
ื่
และแนวทางการด าเนินงานต่างกัน ด้วยเหตุนี้ จึงได้มีกฎหมายเรื่องการปล่อยชั่วคราวขึ้นมา เพอเป็น
ิ
มาตรการผ่อนคลายการจ ากัดเสรีภาพในร่างกายของผู้ต้องหาหรือจ าเลยให้ได้รับอสรภาพชั่วคราว เป็นการ
ผสานประโยชน์ระหว่างระบบการด าเนินคดีอาญาในรูปแบบควบคุมอาชญากรรม (The Crime Control
Model) ที่ค านึงถึงความสงบเรียบร้อยและความปลอดภัยของสังคมเป็นส าคัญกับระบบการด าเนินคดีอาญา
ในรูปแบบกระบวนการนิติธรรม (The Due Process Model) ที่มุ่งเน้นการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพส่วนบุคคล
๖ ณรงค์ ใจหาญ. (2540, มิถุนายน) หลักประกันสิทธิของประชาชนในคดีอาญาใหม่ : ปัจจุบันและ ทศวรรษ
หน้า (2540-2550). บทบัณฑิตย์ เล่ม 53 ตอน 2, หน้า 64.
