Page 894 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๘๘๒

๒.๕ หลักเกณฑ์การควบคุมตัวบุคคลไว้ในอ านาจรัฐ

การด าเนินคดีอาญาในปัจจุบัน แม้ผู้ถูกกล่าวหาจะเป็นประธานในคดี แต่การใช้มาตรการบังคับของ

รัฐกับผู้ถูกกล่าวหาก็ยังมีความจ าเป็น เพราะหากรัฐไม่อาจใช้มาตรการบังคับกับผู้ถูกกล่าวหาได้เลยแล้ว

การด าเนินคดีอาญาของรัฐก็ย่อมไม่อาจกระท าได้ หรือยากต่อการที่รัฐจะด าเนินคดีกับผู้ถูกกล่าวหานั้น การ
ควบคุมตัวระหว่างคดีจึงอาจมีความจ าเป็นที่ต้องกระท า อาจต้องมีการสอบปากค าผู้ต้องหา ในการฟ้องต้อง

มีตัวผู้ต้องหาส่งศาล ในการด าเนินคดีในศาลต้องกระท าต่อหน้าจ าเลย กรณีจึงมีความจ าเป็นที่รัฐต้อง

ื่

ควบคุมตัวบุคคลไว้ในอานาจรัฐ แต่การเอาตัวบุคคลไว้ในอานาจรัฐมิใช่เอาตัวไว้เพอความสะดวกในการ

ิ
ปฏิบัติหน้าที่ แต่ต้องเป็นการเอาตัวไว้เพราะความจ าเป็น กล่าวคือ รัฐต้องพจารณาความสมดุลระหว่าง
๙
การรักษาความสงบเรียบร้อยซึ่งเป็นประโยชน์ของประชาชนส่วนรวม กับสิทธิเสรีภาพขั้นพนฐานของบุคคล
ื้
ตามกฎหมาย การจะควบคุมตัวผู้ต้องหาหรือจ าเลยไว้ในอ านาจรัฐจึงมีได้เฉพาะกรณีที่จ าเป็นเท่านั้น

การควบคุมการใช้ดุลพินิจโดยหลัก Habeas Corpus

หลัก Habeas Corpus เป็นหลักกฎหมายในระบบ Common Law ซึ่งเป็นหมาย (writ) ประเภท

หนึ่งเพอใช้เยียวยารักษาเสรีภาพของบุคคลรวมถึงผู้ถูกกล่าวหาในคดีอาญา ให้พนจากการถูกจับกุมกักขัง
ื่
้
ั
จากบุคคลธรรมดาหรือเจ้าพนักงานของรัฐ โดยปราศจากเหตุอนควรตามกฎหมายโดยผิดกฎหมาย ไม่ชอบ
๑๐
ด้วยระบบพิจารณาตามระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ เป็นมาตรการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของ
บุคคลมิให้ต้องถูกควบคุมหรือขังโดยผิดกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นการควบคุมหรือขังโดยเจ้าพนักงานหรือ

บุคคลธรรมดา ซึ่งในประเทศไทยได้มีการบัญญัติรับรองหลัก Habeas Corpus ไว้ในประมวลกฎหมาย
วิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๙๐ แล้ว

๑๑
๓ ความหมายของการปล่อยชั่วคราว
ิ
ในประมวลกฎหมายวิธีพจารณาความอาญา มิได้มีการให้นิยามความหมายของค าว่า “ปล่อย
ชั่วคราว” ไว้แต่อย่างใด แต่ผู้ทรงคุณวุฒิทางนิติศาสตร์ได้ให้ค าอธิบายความหมายของการปล่อยชั่วคราวไว้
ต่าง ๆ กัน ดังนี้

“การปล่อยชั่วคราว” คือ ปล่อยผู้ต้องหาหรือจ าเลยจากการควบคุม หรือขังชั่วระยะเวลาหนึ่งใน

ระหว่างสอบสวนหรือระหว่างพจารณาคดีของศาล หรือการประกันตัวจ าเลยในคดีอาญาอย่างที่ใช้เรียกกัน
ิ
มาก่อนใช้ประมวลกฎหมายฯ นั่นเอง กล่าวคือ เมื่อบุคคลหนึ่งถูกจับมาหรือถูกเรียกมาควบคุมไว้ในฐานะ

๙ คณิต ณ นคร. “ เรื่องเดียวกัน, หน้า ๒๔๖ ”
๑๐ สุพร วัฒนวงศ์วรรณ. (2529). การคุ้มครองเสรีภาพในการเคลื่อนไหวของผู้ถูกกล่าวหาในคดีอาญา
วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, หน้า 9
๑๑ บุญจวน พานิช “เรื่องเดียวกัน, หน้า ๙”