Page 22 - Q2-ManualConsult ภ.2

11 12

จะเห็นไดวาการจําแนกประเภทดังกลาวตามประมวลกฎหมายอาญาไดถืออายุของเด็ก 2.๑.3 กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท
และเยาวชนเปนเกณฑในการรับผิดทางอาญา และแมวาจะไดกระทําครบองคประกอบของความผิดตาม ๒.๑.๓.๑ ความหมายของกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท

กฎหมายแลว ศาลก็อาจจะใชวิธีการตามสมควรเพื่อดําเนินการกับเด็กหรือเยาวชนนั้นได เนื่องจาก กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท (Restorative JusticePractice) หมายถึง ปรัชญา

กฎหมายไมถือวาการกระทําความผิดของเด็กและเยาวชนเปนอาชญากรเพราะเด็กและเยาวชนมีความรู แนวคิด และกระบวนวิธีปฏิบัติตอความขัดแยง พฤติกรรมที่ไมพึงประสงคและอาชญากรรม
ผิดชอบตางกับบุคคลทั่วไป และบางครั้งอาจมีความบกพรองในเรื่องความสามารถหรือไดรับอิทธิพลดาน ดวยการคํานึงถึงเหยื่ออาชญากรรมและชุมชนที่ไดรับผลกระทบเปนศูนยกลาง โดยการที่สราง
1
สิ่งแวดลอมทางครอบครัวหรือสังคม ที่อาจจะทําใหเด็กหรือเยาวชนนั้นตัดสินใจกระทําความผิดได ความสัมพันธระหวางผูกระทําผิดและผูเสียหายใหกลับคืนความสัมพันธที่ดีตอกัน โดยใชวิธีการสราง

สอดคลองกับหลักอาชญาวิทยาและทัณฑวิทยา ที่อธิบายวาการกระทําความผิดของเด็กและเยาวชน กระบวนการมีสวนรวมหลายฝาย ไดแก ฝายผูกระทําผิด ฝายผูเสียหาย สังคม ชุมชน และเจาพนักงาน
ไมถือเปนอาชญากรรมอยางเชนการกระทําความผิดของผูใหญ แตเรียกวา “การกระทําผิด”หรือ ในกระบวนการยุติธรรม ทั้งนี้ กระบวนการดังกลาวนี้ดําเนินการโดยมีวัตถุประสงคเพื่อสราง

“พฤติกรรมเบี่ยงเบน” (Delinquency) และไมเรียกเด็กและเยาวชนที่กระทําความผิดวาอาชญากร ความสัมพันธที่ดีแทนการลงโทษจําคุกหรือลงโทษอื่นตามที่กฎหมายกําหนด วิธีการจัดการกับความ
2
แตเรียกวา “Delinquent, Delinquent Child” หรือ “Juvenile Delinquent” ขัดแยงตามวิถีทางความยุติธรรมเชิงสมานฉันท (Restorative JusticeApproach) ใหความสําคัญกับ
การอยูรวมกันอยางสันติ อยูรวมกันดวยความรัก ความเอื้ออาทรกันและกัน และมีความเมตตากรุณาแก

2.๑.2 การคุมครองเด็กและเยาวชนซึ่งตองหาวากระทําความผิด กัน และผลสุดทายที่จะนําไปสูความสมานฉันทในสังคม คือ ตองการทําใหทุกฝายที่ไดรับผลกระทบได
3
แนวคิดมูลฐานกอนคริสตศตวรรษที่ 19 สังคมตะวันตกมองวาเด็กเปนเสมือนทรัพยสิน กลับคืนสูสภาพดีเชนเดิม
4
อยางหนึ่งที่อาจถูกนําไปขาย ทอดทิ้ง หรือใชอํานาจตาง ๆ อยางไรก็ไดโดยบิดา แตเมื่อมีกระแส

เคลื่อนไหวของกฎหมายเพื่อสังคม (Social Legislation) จึงเริ่มเปลี่ยนแปลงสถานะทางกฎหมาย ๒.๑.๓.๒ รูปแบบของกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท
ของเด็กที่เปนการยอมรับตอภาวะความเปนอิสระมากขึ้น การคุมครองสิทธิเด็กเปนการคุมครองสิทธิ กระบวนการยุติธรรมทางอาญามีเปาหมายในการที่รัฐจะตองนําผูกระทําความผิดมาสู

มนุษยชนในฐานะที่เด็กเปนประชากรของโลก ในดานสิทธิในการดําเนินกระบวนการยุติธรรมทางอาญา กระบวนการพิจารณาและพิพากษา เพื่อบังคับใหเปนไปตามกฎหมายอาญาที่กําหนดใหผูกระทําผิด

กับเด็กและเยาวชนนั้น จึงมีการกําหนดมาตรการที่เกี่ยวของในกระบวนการที่ตองมีความเหมาะสม และ ทางอาญาตองรับโทษตามที่กฎหมายบัญญัติ แตการลงโทษตามกฎหมายอาญานั้น มิไดหมายความวา
แตกตางกับกรณีผูกระทําผิดที่เปนผูใหญ การสอบสวนตองมีบุคคลจากสหวิชาชีพเขารวมสอบปากคํา จะตองนําตัวผูกระทําผิดตามที่กฎหมายกําหนดไวมาลงโทษจําคุกหรือปรับตามที่กําหนดเสมอไป แตอาจ

ซึ่งอาจประกอบดวยนักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห บุคคลที่เด็กรองขอ หรือพนักงานอัยการ มีมาตรการที่ไมจําตองใชโทษจําคุก แตใชมาตรการอื่นๆ แทนการลงโทษจําคุก เชน การทํางานบริการ

การดําเนินคดีกับเด็กกําหนดใหเด็กตองมีที่ปรึกษากฎหมายซึ่งทําหนาที่ทํานองเดียวกับทนายความ สังคม หรือการฟนฟูจิตใจผูกระทําผิดก็ได ทั้งนี้ โดยมีเปาหมายของการลงโทษเพื่อการทดแทนการ
แตมิไดมุงใหที่ปรึกษากฎหมายทําหนาที่วาความเชนเดียวกับทนายความในคดีทั่วไป ที่ตองการให กระทําผิดที่กอใหเกิดความเสียหายแกผูเสียหายและสังคมหรือการลงโทษเพื่อประโยชนในการลด

ลูกความ ชนะคดีหรือใหรับสารภาพเพื่อจะไดรับการลดโทษ ซึ่งไมสอดคลองกับจุดมุงหมายหลักที่ อาชญากรรม ตามหลักทฤษฎีอรรถประโยชนนิยมของการลงโทษไมวาจะเปนการลงโทษโดยขมขู หรือ
ตองการใหเด็กและเยาวชนที่กระทําความผิดไดแกไขกลับตัว การพิจารณาตองกระทําโดยลับและเฉพาะ โดยแกไขฟนฟูผูกระทําผิด หรือการตัดผูกระทําผิดออกจากสังคมก็ตาม แนวคิดในการลงโทษ

บุคคลที่กฎหมายหรือศาลอนุญาตเทานั้นที่จะฟงการพิจารณาคดีไดซึ่งตางจากกระบวนพิจารณา และพัฒนาการของการปฏิบัติตอผูกระทําผิดตามที่กลาวมาแลว มีขอจํากัดประการหนึ่งที่ไมอาจบรรลุ

คดีอาญาทั่วไปที่ตองกระทําโดยเปดเผย ทั้งนี้ เพื่อไมตองการใหบุคคลที่ไมเกี่ยวของรับรูในรายละเอียด วัตถุประสงคในการดําเนินการได คือ การใชมาตรการทางกฎหมายที่ทําใหคูกรณีสามารถ
แหงการกระทําของเด็กหรือเยาวชน ซึ่งอาจทําใหเกิดความอับอายและเปนอุปสรรคตอการแกไขฟนฟู

โดยทั่วไปกระบวนการยุติธรรมทางอาญาจะมุงคนหาความจริงวาผูถูกกลาวหากระทําความผิดจริงหรือไม 1 จุฑารัตน เอื้ออํานวย,กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท : การคืนอํานาจแกเหยื่ออาชญากรรมและ

หากฟงไดวากระทําความผิดก็จะถูกลงโทษและบันทึกประวัติ แตกระบวนการยุติธรรมทางอาญาสําหรับ ชุมชน.๒๕๔๘, น. ๔๗.
เด็กและเยาวชนจะไมมีการนําประวัติการกระทําความผิดของเด็กและเยาวชนมารับฟงเปนผลรายเมื่อ 2 ณรงค ใจหาญ, การนํากระบวนการยุติธรรมทางเลือกมาใชในชั้นพนักงานอัยการ: ศึกษาเปรียบเทียบ

เติบโตเปนผูใหญ ทั้งการดําเนินกระบวนพิจารณาจะไมเครงครัดเหมือนคดีอาญาทั่วไป ใชถอยคําที่จําเลย นานาประเทศ. กรุงเทพมหานคร: สํานักงานอัยการสูงสุด.๒๕๕๖, น. ๒๓.

เขาใจไดงาย และใหโอกาสจําเลย รวมทั้งบิดามารดา ผูปกครอง หรือบุคคลที่มีสวนเกี่ยวของกับเด็กหรือ 3 อังคณา บุญสิทธิ์, ๒๕๕๐, การจัดการความขัดแยงในวิถีทางความยุติธรรม ดุลพาห กันยายน -
เยาวชนไดแถลงขอเท็จจริง ความรูสึก หรือความคิดเห็น ตลอดจนระบุและซักถามพยานไดไมวาในเวลา ธันวาคม ๒๕๖๐. น. ๒๑๑-๒๑๒.

ใดระหวางการพิจารณาคดี 4 กิตติพงษ กิตยารักษ, ความยุติธรรมเชิงสมานฉันท : หลักการและแนวคิดในกระบวนการยุติธรรมเชิง

สมานฉันท : ทางเลือกใหมสําหรับกระบวนการยุติธรรมไทย. ๒๕๔๕, น. ๑.

คู่มือปฏิบัติงาน
การด�าเนินงานตามมาตรการพิเศษ ๒๑