Page 16 - Münip Dergisi 2.Sayı

biz aklımızdan başka bir tarafımızla bir iş yapabilir- ronu Şeref ve kliniğinin reklamını yaparak daha fazla
sek yapacağız.” Diye cevap verir. Ve Ferhat Bey’in aklı müşteri çekmek isteyen ruh doktoru Nevzat, reklam
sorgulayan ifadeleri devam eder… yapmak, olayı derinleştirmek yoluna giderler. Hüsrev
yazmış olduğu oyundaki kahraman gibi kendini in-
Bu oyunda sorguladığı akıl konusunu ve insanın va- cir ağacına asmayı planlar. Bunu annesi başta olmak
roluşunu değer eserlerinde de devam ettiren Necip üzere çevresindekiler fark eder. Hezeyan halindeki
Fazıl, “Bir Adam Yaratmak” gibi bir şaheseri kaleme Hüsrev ölüm üzerine yoğunlaşır, oyun kahramanın/
alarak, bu konudaki fikirlerini kemale erdirir, adeta babasının kaderini bizzat kendisi yaşamaktadır. Oğ-
son noktayı koyar. Çünkü Tohum’da tartıştığı konu- lunun intihar etmesinden korkan anne bahçedeki in-
ları daha da derinlemesine “Bir Adam Yaratmak” oyu- cir ağacını uşağı aracılığıyla kestirir.
nunda ele almıştır. Bu eser hakkında en güzel tahlili
yapan Peyami Sefa’nın deyişiyle “içinden dağlar geçen Kazayla öldürdüğü Selma yüzünden bunalıma girer,
göz deliğinden, içinden deve geçen iğne deliğinden daha delilik ve deha arasında bir yerde durur. Oyunun bir
küçük bir cevhere, Tohum’un cevherine bütün bir kâinat sahnesinde Şeref’le arasında geçen konuşmada Hüs-
sığar. Anadolu’yu anlamak, mevzuu anlamaktır. Nite- rev kendi ruh dünyasını açıklar;
kim her şeyi anlamak da yine Tohum’un beşerce mümkün
olabilecek en geniş idrakine varmak” demektir. Hüsrev (Sol elinin parmaklarıyla yüzünü taraklar. Sura-
tı çatlayacak gibi): Yalnız bu tarzınız beni çıldırtabilir.
Ben demek kimseyle müşterek ölçüsü kalmamış bir zaval-
Bir Adam Yaratmak
lıyım. Demek ben bu toprağın üstünde yaşamıyorum. De-
Necip Fazıl’ın tiyatro eserleri arasında müstesna bir mek ki benim beynim, kimsede olmayan bir takım vehim
yere sahip olan Bir Adam Yaratmak, Necip Fazıl’ın nebatları yetiştiren bir hastalık tarlası! Allah’ım! Ya ben
düşünce ve ruh dünyasındaki çekişme ve buhranların- bir deliyim, ya karşımdaki adam insanın bakamayacağı
dan izler taşıyan bir eserdir. 1937 yılında kaleme aldığı kadar düşkün bir yaratılış!”
bu eserinde Necip Fazıl, bir oyun yazarı olan Hüsrev
üzerinden fikirlerini dile getirir. Kader ve tesadüfler Deli olduğu varsayılan Hüsrev tımarhaneye götürü-
üzerinden giden oyunda Necip Fazıl, insanın hayat lürken, annesine “ne yapayım anne, kestiniz incir ağa-
karşısındaki trajedisini dile getirir. Meçhul bir tarihte cını” diyerek aslında intihar ederek ölmek istediğini
İstanbul’da geçen olayda, oyun yazarı Hüsrev, “Ölüm belirtir. Ahmet Hamdi Tanpınar’a göre Necip Fazıl’ın
Korkusu” adı eserini tamamlamış, oyun büyük bir ba- tiyatro eserlerinde Ibsen, hatta Strindberg’ten gelme
şarı sağlamıştır. Yazdığı eserin kahramanı bir kaza kur- bir coşkunluk ve ferdiyetçilik vardır. Ayrıca bir türlü
şunu ile annesini öldürünce aklını kaybetmiş ve kendi- idare edemediği ve imajların saflığını zoraki hamleler-
sini daha önce babasının yaptığı gibi bir incir ağacına le bozduğu bir modernizm görülmektedir. Yine onda
asarak intihar etmiştir. Piyes yazarı Hüsrev de babasını Shakespeare’den ve kısmen Goethe’den(Siyah Pele-
oturduğu yalının bahçesindeki incir ağacına asarak ger- rinli Adam) kaynaklanan edalar yakalamak mümkün-
çekleştirdiği intihar sonucu kaybetmiş biridir. Aslında dür. Necip Fazıl’ın Shakespeare ile kıyaslanması Reis
Hüsrev oyunun konusunu kendi yaşamından ilhamla Bey’i yayınlamasından sonradır. Aslında mesela Bir
yazmıştır. Hüsrev, bir dost toplantısında oyun hakkın- Adam Yaratmak oyunu, kimi pürüzleri giderilebilsey-
daki tartışmalara, özellikle de oyundaki kahramanın, di, Necip Fazıl’ı dünya çapında Shakespeare, Ibsen,
annesini bir kaza kurşunuyla öldürmesi olayına açık- Strindberg çapında bir tiyatro yazarı yapabilirdi. Ne
lık getirmek için ruh hastalıkları doktoru Nevzat’ın yazık ki Necip Fazıl, şiirde sağladığı o duygu-düşün-
tabancasını alarak şarjörü nasıl boşalttığını gösterir ve ce dengesini tiyatro eserlerinde düşünce lehine boz-
ardından tabancayı annesi Ulviye Hanım’a çevirir, ta- muştur. Dolayısıyla teknik yönden zaman zaman bü-
bancanın içinde kalan kurşun tıpkı oyunda olduğu gibi yük hatalara düşmüştür. Bütün olarak sonuna kadar
halasının kızı Selma’ya isabet eder ve ölür. başarısını aynı düzeyde tuttuğu bir tek tiyatro eseri
bile yoktur belki ama unutulmamalıdır ki Necip Fazıl
Yazdığı oyun ile yaşamı kesişen Hüsrev’in yaşamış ol- dünya tiyatro tarihinin sayılı sahne yazarları arasında
duğu bu trajik olay üzerinden, çalıştığı gazetenin pat- yer alacak bir yazardır” 2

2 Selma Günaydın, Meyveli Ağaç, Necip. Fazıl’a ve Sanatına Yöneltilen Eleştiriler, sh.181, 182, Kurtuba Yay. Ankara, 2010

14 2022/2