Page 155 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

polifenol, flavonoid ve antosiyanin gibi insan sağlığına olumlu etkileri olan biyokimyasallar
açısından oldukça zengindir (Tulipani ve ark., 2009; Giampieri ve ark., 2012, 2013).

Çilek, klimakterik olmayan meyve türleri arasında olup bir başka ifade ile hasattan sonra

olgunlaşmaya devam etmez. Bu nedenle bu türde hasat zamanının doğru belirlenmesi ürün
kalitesi açısından son derece önemlidir. Bahçe ürünlerinde hasat zamanı, ürünün hasat sonrası

kalitesini ve ömrünü doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemektedir (Skic ve ark., 2016). Erken
hasat edilen ürünlerde yeterli irilik ve şekle ulaşamadıkları için verim kaybı meydana gelir. Geç

hasat edilen meyvelerde ise meyve kalitesi azalır ve depo ömrü kısalır (Erkan ve Dogan, 2019).

Çilek meyvesi pomolojik özellikleri nedeniyle olgunlaşmayla birlikte fungal
hastalıklara karşı oldukça duyarlı hale gelir (Vicente ve ark., 2012). Bu nedenle çilek

meyvelerin hasat sonrası ömrü ortam koşullarına bağlı olarak 7-10 gün ile sınırlıdır. Çilek
meyvelerinde hasattan sonra %20-50 arasında kayıplar meydana gelir. Kayıp miktarı ülkelere

ve hasat sonrası koşullara göre değişir. Gelişmiş ülkelerde tüketici ve tüketim aşamasındaki

kayıplar daha yüksek iken, gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerde ise işleme, paketleme,

depolama ve pazarlama aşamalarında meydana gelen kayıplar daha yüksektir. Çilek
meyvesinde yapılan bir çalışmada, İspanya’da yetiştirilen ve Fransa’da pazarlanan çileklerde

market öncesi süreçte %3-5 oranında kayıp meydana gelirken, pazarlama sürecinde %10
oranında ve tüketici aşamasında ise %2-30 oranında kayıp meydana geldiği belirtilmiştir (Matar

ve ark., 2020). Ülkemizde de benzer şekilde çilek meyvelerinde ön soğutma ve soğuk zincir

eksikliği nedeniyle kayıp miktarları ciddi boyutlara ulaşmaktadır. Özellikle açık semt
pazarlarında çilek satışlarında yüksek kayıplar meydana gelmektedir. Özellikle yaz aylarında

uygun koşullarda satışa sunulmayan çileklerin pazardan eve getirilmesi süreci sonunda dahi

önemli kayıpların ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Hasat sonrası yüksek kayıplar ve hasat
sonrası yönetimde yaşanan sorunlar nedeniyle sofralık çilek ihracatında istenilen başarı

sağlanamamaktadır. Çilek meyvelerinde hasat sonrası başarı ancak hasattan sonrası işlemlerin
doğru ve zamanında yapılması ile sağlanabilir.

Çilekte hasat

Çilek meyvesinin yumuşak dokulu olması nedeniyle diğer üzümsü meyvelerde olduğu

gibi hasat sırasında yüksek hassasiyet gösterilmelidir. Çilekte hasat sırasında mümkün
olduğunca ürün ile temas azaltılmalıdır. Ürün hasadında meyve yüzeyinde parmak ve tırnak

izleri ile ürün saplarının birbirine zarar vermemesine özen gösterilmelidir. Depolama ömrü
oldukça kısa olan çilek meyvelerinde depolama ve raf ömrü başarısı için hasadın doğru

zamanda ve düzgün bir zamanda yapılması gerekir. Solunum özelliği açısından klimakterik

ürünler içerisinde yer alan çilek meyvelerinde hasat sonrası aşamada olgunlaşma devam etmez.