Page 18 - 09153309_okumakulturu_kulturveedebiyatbulteni

KÖKLERİN İZİNDE: AHİLİK KÜLTÜRÜ / VESSELAM GAZETESİ ÖZEL SAYI 3 AHİLİK KÜLTÜRÜ

Bacıyan-ı Rum Teşkilatı ve Anadolu’da Bıraktığı İzler

Kayseri’de kurulan Bacıyân-ı Rum’un, Moğol istilasının Savaş döneminde, savaşa katılan askerlerin yerine
ardından Anadolu’nun pek çok yerine dağıldığı kayıtlarda yer kadınların geçmesi ile kadınlar ekonomik yaşamda daha
alır. Böylece gittikleri her bölge ve beldede sanatlarını devam çok görülmeye başlamıştır. Artık sanayide de kadınlar
ettiren Bacılar hem üretim faaliyetleriyle ekonomik hayata işçi olarak çalışmaya başlamışlardır. Özellikle bu
katılımlarını devam ettirmişler, hem de bulundukları durum, II. Meşrutiyet Dönemi’nde daha da barizdir. Bu
mahallerdeki kadınlara bu sanatları öğretmeleri onların dönemde, kadın çalışanların daha fazla yer almaya
iktisadi hayata katkı sağlar hale gelmelerini sağlamışlardır. başlamaları, onların iş hayatlarına atılmaları, onları
cesaretlendirerek kendi işyerlerini açmaları ve ticarete
Bu kadınlara yeni iş sahaları oluşturmanın yanı sıra, girişimci atılmaları konusunda heveslendirmiştir. Terzilik,
kadınların önünü açan bir misyon üstlenmişlerdir. Bu görev aşçılık, dizgicilik, fotoğrafçılık konusunda kendi
aynı zamanda, halı ve kilim dokumacılığı başta olmak üzere işyerlerini açmaya başlayan kadınlar, bazen tek
Anadolu Selçuklu dönemine ait el sanatlarının günümüze başlarına bazen birlikte kadınların girişimcilik
kadar geliştirilerek ulaştırılmasına da önemli bir katkı faaliyetlerine öncülük etmişlerdir.
sağlamıştır.
BACIYÂN-I RÛM’UN EKONOMİK MİSYONU
Ahilerin uç bölgelere göç ettikten sonra, Bacıların da bu
bölgelerde yoğun faaliyetlerde bulunduklarına dair Ahilerin Kayseri ve Konya’da ağırlıklı olarak dericilikle
kaynaklarda pek çok örneğe rastlamaktayız. Örneğin, uğraşmaları, Fatma Bacı öncülüğünde sanat icra etmek
Ankara’da Türkmenlerin meskûn olduğu “Bacı” adlı bir kazâ üzere bir araya gelen kadınlar için önemli bir vesile
(şimdiki Polatlı), kaynaklarda geçen bu kazâya bağlı Fatma olmuştur. Deri atölyelerinde deriler debbağlanırken yan
Bacı Karyesi ve Bacı Ocağı, Bacıyân-ı Rûm teşkilatının ürün olarak ortaya çıkan yünlerin değerlendirilmesi ve
bakiyesi olarak gösterilir. işlenmesine ihtiyaç duyulmuştur. Böylece Türkmen kız
ve kadınları örgücülük ve dokumacılık yaparak hem bir
Selçuklu Devleti’nin 1330 tarihinde Ankara’daki sanat icra etmişler, hem de ekonomik bir gelir kaynağına
hâkimiyetini kaybettiğini, Osmanlılar’ın bu şehri fetih tarihi kavuşmuşlardır.
olan 1361’e kadar Ankara’da Ahilerin hükmettiğini, şehrin
asayişini sağladıklarını, belediye hizmetlerini yerine Kaynaklarda geçen Kayseri’deki Debbağlar
getirdiklerini hem de ticaret yaptıklarını dikkate alırsak, bu ve Mahallesi’nin hemen yanında Külahdûzlar yani
benzeri örneklere fazlasıyla rastlayabileceğimizi Örgücüler Mahallesi’nin bulunması tesadüf değildir. Bu
söyleyebiliriz. demektir ki, Debbağlar Mahallesinde işlenen derilerin
yünleri Örgücüler Mahallesi’nde intikal ettirilmekte ve
Yine aynı dönemde, Bacıyan-ı Rum Teşkilatı; kimsesiz, burada Bacılar tarafından işlenmekteydi. Bu ikili
zorda kalan, yetim genç kızları himayesine alarak onlara hem örgütlenme modeli kısa bir süre içinde Anadolu’nun en
meslek sanatı hem de dinî ilim vererek, yeri geldiğinde onları ücra köşelerine kadar, diğer iktisadî faaliyetleri de
evlendirerek ayrıca bakıma muhtaç yaşlı kadınlara kapsayacak şekilde yayılmış, böylece Anadolu’da,
günümüzdeki devletin yaptıkları bakım evine benzer tarihinde görülmemiş bir kalkınma ve gelişme hamlesi
yapıların görevlerini üstlenmişlerdir. başlamıştır.

Osmanlı Devleti Tanzimat Dönemi ile kadınlar, eğitim Ekonomik kalkınma, XIII. yüzyılın ilk çeyreğinden
imkânlarını daha fazla aramış böylece kadınlar toplumda sonra Moğol istilasıyla gerilemiştir. Bu dönemde
daha görünür hâle gelmiş ve kamunun birçok alanında Moğollara karşı örgütlenerek silahlı mücadeleye
çalışma şansına sahip olmuşlardır. Kadınlar; öğretmenlik, başlayan Ahiler ve onların yan kolu olan Bacılar
ebelik, gardiyanlık, telefon memureliği, postane memureliği, teşkilatının malları ve işyerleri talan edilip, büyük bir
maliye memureliği gibi alanlarda çalışma imkânı kısmı da Moğollarca katledilmiştir.
bulmuşlardır.

SAYFA 18

Karşıyaka Hacı Fatma Bodur Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tarih Bülteni