Page 158 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

302 Z czasownikiem avoir odmieniają się:
o
1 Czasowniki posiłkowe avoir i être:
J’ai eu, j’ai été.
o
2 Wszystkie czasowniki przechodnie (verbes transitifs), przyjmujące dopełnienie
bliższe lub dalsze:
Ils ont obéi à leurs parents. (Posłuchali rodziców.)
Mais j’ai fait un pas, un seul pas en avant. Et cette fois, sans se soulever, l’Arabe a tiré son
couteau qu’il m’a présenté dans le soleil. (A. Camus)
o
3 Większość czasowników nieprzechodnich (verbes intransitifs):
Elle a parlé. (Przemówiła.)
J’ai couru.
J’ai tremblé.
o
4 Wszystkie czasowniki nieosobowe (verbes impersonnels):
Il a plu, il a neigé. (Padał deszcz, śnieg.)

UWAGA
Z czasownikami użytymi w formie nieosobowej (§ 288, b) używamy tego samego czasownika
posiłkowego, którego używa się do ich odmiany osobowej:
Il est arrivé un malheur. (Wydarzyło się nieszczęście.)
Il aurait convenu de partir.

303 Zgodnie z tradycją niektóre czasowniki nieprzechodnie lub użyte w aspekcie nieprze-
chodnim odmieniają się z avoir, kiedy wyrażają czynność, zaś z être, kiedy wyrażają stan
rzeczy wynikający z dokonanej czynności:

aborder cesser déménager empirer passer
accourir changer descendre expirer ressusciter
accroître déborder diminuer grandir vieillir itd.
apparaître déchoir disparaître monter
baisser dégénérer embellir paraître
La voiture a passé à six heures. (Samochód przejechał o szóstej.)
La voiture est passée depuis dix minutes. (Samochód przejechał dziesięć minut temu.)
Depuis lors elle a déchu de jour en jour.
Il y a longtemps qu’il est déchu de ce droit.

N.B.
W rzeczywistości większość z tych czasowników odmienia się tylko z avoir: Il a changé, déchu,
embelli, grandi, vieilli…; w odmianie powyższych czasowników używa się czasownika être
wyłącznie wtedy, gdy participe passé pełni w zdaniu funkcję zwykłego przymiotnika: Il est
changé, déchu, embelli, grandi, vieilli…
Z drugiej strony, w przypadku wielu z tych czasowników (descendre, monter, passer, ressusciter…)
używa się wyłącznie czasownika posiłkowego être, niezależnie od, czy wyrażają one czynność,
czy stan: Je suis passé, monté, descendu à six heures. Wyjątkiem jest zastosowanie tych czasow-
ników w aspekcie przechodnim, gdy mają one dopełnienie bliższe, np.: J’ai descendu vos valises.
(Zniosłem wasze walizki).

158