Page 75 - 012สังคมศึกษา-สค21001

67

การปฏิรูปประเทศในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาจาอยูหัว (รัชกาลที่ 5)

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ประเทศไทยไดมีการเปลี่ยนแปลงประเทศใหมี
ความเจริญกาวหนาตามแบบตะวันตก โดยการปรับปรุงระบบการบริหารราชการแผนดินครั้งใหญ ซึ่งเปน

รากฐานที่สําคัญและสงผลมาถึงปจจุบัน การปฏิรูปประเทศมี 3 ดาน ไดแก 1) การปฏิรูปดานการเมืองการ

ปกครอง 2) การปฏิรูปดานเศรษฐกิจ และ 3) การปฏิรูปดานสังคม

สาเหตุของการปฏิรูปประเทศ

การปกครองตั้งแตสมัยรัชกาลที่ 5 ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ไดทรงปฏิรูป

การปกครองแผนดินอยางขนานใหญ ควบคูไปกับการปฏิรูปเศรษฐกิจและสังคม ทั้งนี้ก็เพื่อใหเหมาะสมกับ

สภาพแวดลอมตาง ๆ ที่เปลี่ยนแปลงไป การปฏิรูปเศรษฐกิจ ไดแก การปรับปรุงระบบบริหารงานคลังและภาษี
อากร สวนการปฏิรูปสังคมไดแก การเลิกทาส การปฏิรูปการศึกษา รวมทั้งการปรับปรุงการสื่อสาร และการ

คมนาคม เปนตน สําหรับมูลเหตุสําคัญที่ผลักดันใหมีการปฏิรูปการปกครองมี ดังนี้

ดานการเมืองการปกครอง

1. มูลเหตุภายใน ทรงพิจารณาเห็นวาการปกครองแบบเดิมไมเหมาะสมกับสภาพทางการปกครอง
และทางสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป เชน ประเทศไทยมีประชากรเพิ่มขึ้น การคมนาคมและการติดตอสื่อสาร เริ่มมี

ความทันสมัยมากขึ้น การปกครองแบบเดิมจะมีผลทําใหประเทศชาติขาดเอกภาพในการปกครอง

ขาดประสิทธิภาพในการบริหารราชการแผนดินและพัฒนาไดยาก
2. มูลเหตุภายนอก ทรงพิจารณาเห็นวา หากไมทรงปฏิรูปการปกครองแผนดินยอมจะเปน

อันตรายตอเอกราชของชาติ เพราะขณะนั้น จักรวรรดินิยมตะวันตก ไดเขามาแสวงหาอาณานิคมในแถบเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใต นอกจากนั้น แตเดิมเราตองยินยอมใหประเทศตะวันตกหลายประเทศมีสิทธิภาพนอกอาณา

เขต คือ สามารถตั้งศาลกงสุลขึ้นมาพิจารณาความคนในบังคับของตนได โดยไมตองอยูใตการบังคับของ
ศาลไทย เพราะอางวา ศาลไทยลาสมัย

ดานเศรษฐกิจ

สมัยรัชกาลที่ 5 พระองคทรงเห็นวาถึงแมรายไดของแผนดินจะเพิ่มพูนมากขึ้นอันเปนผลมาจาก

ระบบเศรษฐกิจเปลี่ยนไป แตการที่ระบบการคลังของแผนดินยังไมรัดกุมพอ ทําใหเกิดการรั่วไหลไดงาย จึงทรง

จัดการปฏิรูปการคลังโดยจัดตั้งหอรัษฎากรพิพัฒนขึ้น เพื่อปรับปรุงและจัดระบบภาษีใหทันสมัย ใน พ.ศ.2416

มีการประกาศใชพระราชบัญญัติงบประมาณ พ.ศ. 2434 เริ่มโครงการปฏิรูปเงินตราใหม พ.ศ.2442 จัดการ

สงเสริมการเกษตรและการผลิตเพื่อการสงออกใหมากขึ้น ปรับปรุงการคมนาคมใหทันสมัยโดยการสรางทาง

รถไฟ ตัดถนนสายตาง ๆ ขุดคลอง เพื่อใหเกิดความสะดวกในการคมนาคม การขนสงสินคาและผลผลิต

การเกษตร ซึ่งผลจากการปฏิรูปเศรษฐกิจในสมัยรัชกาลที่ 5 ทําใหรายไดของประเทศเพิ่มมากขึ้น