Page 21 - D:\CAP NHAT WEB\TU\2019\

Lợn -
>>> NHÀN Đ À M :

MỘT BIỂU TƯỢNG

LƯỠNG TÍNH

TRONG VĂN HÓA VIỆT
TẠ ĐỨC TÚ 1

à, chó, lợn là vật nuôi trong
nhà (gia súc), cũng là ba hình
G ảnh gần gũi dễ đem ra so
sánh trong văn hóa Việt Nam. Chẳng
hạn như gà mắc tóc, gà trống nuôi
con, chữ như gà bới, khôn như chó,
chó ngáp phải ruồi, chó cậy gần
nhà gà cậy gần chuồng, ngu như
lợn, dốt như lợn, v.v.. Ba con vật ấy
cũng cùng “đội sổ” trong bảng Th ập
nhị địa chi (12 con giáp) của nền văn
hóa Á Đông gốc nông nghiệp. Không
rõ đây là ngẫu nhiên hay là một sự
sắp đặt, trong bảng ấy, biểu tượng
lưỡng tính được gắn với con đứng
đầu và con cuối cùng của 12 con
giáp. Con chuột do đặc tính
tự nhiên đặc biệt mà có chân nổi tiếng trong truyện cười dân gian gì cũng ngon, bộ phận nào cũng bổ,
trước 4 móng (chẵn - âm) và cơ mà! Chưa kể có cả tranh tết, vật “mua hành” ở đây chẳng qua để trộn
chân sau 5 móng (lẻ - dương) cúng thần linh (cang lạp, tam sinh), với mỡ lợn để gói bánh chưng hay
nên được chọn đứng đầu danh đầu heo cho ông mối v.v.. Nói chung, bánh tét cho ngày tết tươi vui đúng
sách. Các con vật tiếp theo sẽ tuần ở Việt Nam, không có lợn thì “bất như câu đố Bắt giồng - trồng đậu -
tự âm - dương, thiêng - phàm cho thành nghi lễ”! thả heo - gieo hành thôi!
đến hết. Và như vậy, con lợn “đội sổ” Trong văn hóa Việt Nam, con lợn Như vậy, từ bữa ăn hàng ngày
vì vừa âm và phàm, phàm hơn cả là con vật gần gũi, là thực phẩm chính, cho đến hội hè, lễ tết, không lúc nào
chó! Xét theo ngũ hành, chuột và lợn cùng với hai anh “đội sổ” với nó là gà không dùng đến lợn. Cũng bởi vậy
đều thuộc hành Th uỷ, chỉ khác ở chỗ và chó. Vì vậy mới có câu: mà lợn trở thành một biểu tượng
chuột dương mà lợn âm thôi. Con gà cục tác lá chanh, văn hoá độc đáo, vừa âm, vừa dương
Nhưng nếu ở văn hóa Trung Hoa, Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi. - lưỡng tính, nước đôi - trong văn hoá
lợn chỉ là con vật “phàm ăn tục uống” Con chó khóc đứng khóc ngồi, Việt Nam.
vừa ngu, vừa lười như hình tượng Bà ơi đi chợ mua tôi đồng riềng. Thật cao quý…
chàng Trư trong Tây du ký mà Ngô Đúng là trong dân gian kinh Trước hết, lợn là vật phẩm quan
Thừa Ân đã dụng công xây dựng thì nghiệm ăn uống có thừa, ăn thịt gà trọng trong cúng tế thần linh. Lễ vật
ở Việt Nam hình tượng lợn không phải với lá chanh, ăn thịt chó phải có cúng cang lạp (lợn để nguyên con, ngày
đến nổi, chúng ta có cả Trạng Lợn rất củ riềng! Còn thịt lợn, thực ra ăn với nay thì cúng bằng lợn quay nguyên con

21
CÔNG ĐOÀN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ