Page 5 - MODUL 1

II. SERAT WEDHATAMA PUPUH SINOM

Serat wedhatama iki salah sijine serat karangan KGPAA Mangkunegara IV,
asale saka rong tembung wedha kang tegese ajaran lan tama kang tegese utama,
serat iki isine babagan ajaran-ajaran kang apik, budi pekerti lan akhlak sing nganti
saiki isih bisa ditrepake ing urip bebrayan agung, serat iki tinulis wujud tembang
macapat supaya gampang dieling-eling lan disenengi dening masyarakat Jawa kang
umume padha seneng kesenian. Naskah asline saiki esih bisa diwaca ing Museum
Reksapustaka ing Pura Mankunegaran.
Serat wedhatama cacahe ana limang pupuh yaiku pupuh Pangkur, Sinom,
Pocung, Gambuh lan Kinanthi. Ing ngisor iki limang pupuh ing serat wedhatama yaiku
:

1. Pangkur (14 pada)
Ana ing serat wedhatama pupuh pangkur duweni piwulang ngelmu kang
sampurna, kang dadi pathokaning kanggo manungsa yaiku babagan sopan
santun. Syarat utama kanggo duweni yaiku ngati-ati utawa mawas dhiri.
Manungsa kang kasil mawas dhiri utawa ngati-ati anggone nglakoni urip ana ing
alam ndonya bakal tentrem ana ing donya.
2. Sinom (18 Pada)

Pupuh sinom ana ing serat wedhatama yaiku isine babagan pikolehe saka
tumindak ngati-ati . tuladhane yaiku ratu Mataram Panembahan Senopati kang
duweni gelar wong agung ing Ngeksigondo, tegese salah sawijineng pemimpin
teladan , sumeh lan tresna marang kawulane lan asring nglakoni pasa, ananging
ora ngadohi marang kawulane.

3. Pocung (15 Pada)
Isine pupuh pocung ana ing serat wedhatama yaiku kawicaksanaan sejati.
Kawicaksanaan sejati ora ketara ana sawijining papan panggonan.
kawicaksanaan kasebut kudu kelakon. Piwulange Mangkunegara IV yaiku lila lan
narima ,legawa utawa lila atine lan pasrah, sabar tulus ikhlas lan sumarah
marang Gusti ingkang Maha Agung.
4. Gambuh (35 Pada)

Piwulang kang ana ing pupuh gambuh yaiku rasa syukur marang Gusti
Allah kang Maha Agung kanthi suci ing batin, ngadohi watak angkara murka lan
sifat ngendel ngendelake, sarta tekun nglakoni sembayang.

5. Kinanthi (18 Pada)
Ing ngisor iki piwulang ana ing serat wedhatama diringkes dadi 2 perangan
yaiku :
Piwulang kanggo kanoman

• Para kanoman supaya nyinau babagan busana lan sopan santun, sarta
mangerteni sumber ngelmu kang bener.
• Supaya ora nduweni sifat angkuh amarga duweni panguwasa.

5
BAHASA JAWA - SMA/MA - Kelas X Semester Genap