Page 116 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

yuqoridan kesiladi va unga darhol yupqa rezina manjet kiydiriladi. Manjetning

yuqori qismiga diametri unga mos keladigan shisha nay mahkamlanadi va

uning og‘zi kichik teshikchali pо‘kak bilan yopiladi. Ildiz shirasi kupi bilan

24 soat (odatda 6-8 soat) davomida yig‘iladi va zudlik bilan tahlil qilinadi.

Ajralgan shira miqdori (ml) va uning tarkibidagi oziq elementlar

konsentratsiyasi aniqlanadi. Ildiz tomonidan о‘zlashtirilayotgan va о‘simlik yer

usti qismiga uzatilayotgan eritma konsentratsiyasining bevosita aniqlashini

ayni usulning ustunligi sifatida e’tirof etish mumkin.

Tezkor (ekspress) usullar — oziq moddalarni о‘simlik organlarining kesmasi

yoki ulardan siqib olinadigan shiralarda aniqlashga asoslanadi. Aniqlangan

moddalarning miqdori tuproq va о‘g‘it tarkibidagi oziq moddalarning

о‘simliklar oziqlanishi uchun qanchalar layoqatli ekanligi va ularning

usimlikdagi zahirasi tо‘g‘risida ma’lumot beradi.

Noqulay tashqi muhit omillari (qurg‘oqchilik, yorug‘likning kamligi

va b.) tо‘qima tarkibidagi mineral birikmalarning miqdori va tо‘planishiga

salbiy ta’sir kо‘rsatadi. Shu sababdan tahlillarni о‘tkazish va ularning

natijalarini baholashda о‘simliklarning rivojlanish davri, namuna olingan sana

va soat, ob-havo, о‘simlikning holati, agrotexnika va boshqalarga e’tibor

qaratiladi.
Tezkor usullar ancha samarali bо‘lib, bir kunda 100 va undan ortiq

tahlilni amalga oshirish imkonini beradi. Qator olimlar tomonidan tezkor
usullar taklif etilgan.

G.S.Davtyan g‘о‘za va boshqa ekinlarning azotga extiyojini dala sharoitida
poya, barg bandi va о‘simlikning boshqa qismlaridagi nitratlarning difenilamin

reaktivi bilan ta’sirlashishi asosida aniqlashni tavsiya etgan. Nitratlar miqdori

reaktiv rangiga qarab, Davtyan asbobidagi rangli shkalaga taqqoslab topiladi

va о‘simliklarning azot bilan ta’minlanganligi rangning och-tо‘qligi bо‘yicha

ballarda baholanadi.

116