Page 114 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik

 ekinlar tomonidan о‘zlashtirilgan oziq moddalar miqdorini aniqlash - yalpi

tahlil;

 barg tashxisi;

 tо‘qima tashxisi;

 ildiz shirasi (pasoka) tarkibining tahlili;

 о‘simlik tarkibining tezkor(ekspress) tahlili.

Bu usullarning mohiyati agrokimyoga oid barcha amaliy va laboratoriya

mashg‘ulotlariga oid о‘quv qо‘llanmalarda batafsil yoritilgan.

Yalpi tahlil. Yalpi tahlil odatda о‘simliklar tomonidan hosil birligini

yaratishda sarflanadigan oziq moddalar miqdorini aniqlashda qо‘llaniladi.

Biologik chiqimni hisoblashda о‘simlikning barcha organik massasi, jumladan

hosilning xо‘jalik qismi (don, somon, tugunaklar, ildizmevalar, makkajо‘xori

sо‘tasi, kungaboqar savatchasi, pichan, sabzavot ekinlarining xashak uchun

jamg‘ariladigan palagi va h.k.) va ekinning ildiz hamda ang‘iz qoldiqlari

tahlil qilinadi.

Barg tashxisi. Barg tashxisi о‘simliklarning о‘g‘itga bо‘lgan talabchanligini

barg tarkibidagi azot, fosfor va kalyyning yalpi miqdori bо‘yicha aniqlashga

asoslangan. Bu maqsadda shakllanib bо‘lgan, lekin faoliyat kо‘rsatayotgan

barglardan namunalar olinadi. Tekshirishlarning natijalariga qaraganda, bir

yillik ekinlar barglarining gullash va pishishning boshlanishidagi tarkibi va

hosil о‘rtasida kor-relyativ bog‘liqlik borligi aniqlangan. Chunki bu davrda

asosiy о‘sish jarayoni yakunlangan bо‘ladi. О‘simliklar oziqlanishi

tashxisining asosida о‘simliklar oziqlanish sharoitlarining ular kimyoviy

tarkibida aks etishi yotadi. Bargdagi oziq elementlarning muayyan

konsentratsiyasi yuqori hosilni belgilaydi va bu «ma’qul tarkib» deb yuritiladi.

Ma’qul tarkibning eng quyi chegarasi «tanglik darajasi» hisoblanadi va u

hosilning kamayishiga sabab bо‘ladi. Yuqori, о‘rta va past hosildorlikka ega

о‘simliklarning barg tahlili natijalarini umumlashtirib, о‘simliklar

oziqlanishining tahminiy darajasini belgilash mumkin.

114