Page 62 - Safarova N., Safarov B. paxtachilikda agrokimyo o'quv qo'llanma

15-jadval
Butun vegetatsiya davrida g’o’zaning oziq moddalarga bo’lgan talabi
hosil bilan chiqib ketadigan umumiy oziq moddalarga nisbatan, %
O’suv davri N P2O5 K2O

Chigit unib chiqqandan shonalashgacha (aprel 8 8 10
oyi-may oyining 1 yarmi)

Shonal ashdan meva tukkuncha (may oyining 2 60 56 64
yarmi-iyul oyi) Chigit

26
ukkandan vegetatsiya davrining
Meva t 32 36 unib
oxirigacha (avgust oyi-oktabr oyining 1 o’n chiqqanda

kunligi ) n

shonalash

Paxtadan mo’l hosil yetishtirishda azotli va fosforli o’g’itlarning roli katta,
gacha -

kaliyga boy bo’z tuproqli yerlarda kaliyli o’g’itlarning ahamiyati unchalik emas.
17G’1U

dan
Lekin azotli va fosforli o’g’itlar katta meyorda solinadigan yerlarda,

shuningdek, g’o’za - beda almashlab ekishda kaliyli o’g’itlarning samaradorligi
13G’U

oshadi. gacha
16-jadv al
Har xil tuproqlarda g’o’zani o’g’itlashning taxminiy meyori, kg/ga
Tuproqlar N P2 O5 K2O

To’q tusli o’tloqi tuproq 180-200 125-140 90-100
Tipik bo’z tuproq 200-225 140-150 100-110
Och tusli bo’z tuproq 225-250 150-175 100-125

Sug’orib dehqonchilik qilinadigan maydonlarning nitrifikatsiyalash qobiliyati

yuqori bo’lgan tuproqlarda azotning intensiv migratsiyasi sodir bo’ladi. Sug’orish

vaqtida nitratlar suv bilan birga tuproqning chuqur qatlamlariga yuvilib tushadi, u

sug’orish bilan bu sug’orish orasida o’tgan davr ichida esa tuproq qurib yuqori

quriyotgan qatlamga ko’tariladi, bu esa o’simlikning azotdan foydalanishini
cheklab qoyadi. Bunday sharoitda nitratlarning yuvilib ketishi natijasida va

gazsimon turdagi denitrifikatsiya jarayoni oqibatida azotli o’g’itlarning anchagina

qismi yo’qolib ketadi. Azotli o’g’itlarning isrof bo’lishini kamaytirish va ularning

samaradorligini oshirish uchun o’g’itlash muddati va usulini to’g’ri belgilash

sug’orish tartibiga qa’tiy rioya qilish, shuningdek, ammiakli o’g’it, mochevina
qo’llanilganda azotning nitrifikatsiyalanishini ma’lum darajada cheklaydigan
tadbirlarni ko’rish hamda nitrifikatsiya ingibitorlaridan foydalanish muhim
ahamiyat kasb etadi.
Agar azotli o’g’itning yillik meyori gektariga 100 kg gacha (sof modda
hisobida) belgilangan bo’lsa, uning hammasini yoki ko’p qismini (meyor
birmuncha oshirilgan bo’lsa) g’o’za qator oralarini ishlash vaqtida berib, ketma-ket
sug’orish kerak. Odatda ekishgacha azotli o’g’itning umumiy meyoriga nisbatan
1G’3 qismi beriladi. G’o’zalar gullash fazasigacha azotli o’g’itlar bilan qo’shimcha
oziqlantiriladi, bundan kechiktirib yuborilsa sovuq tushguncha terib olinadigan