Page 287 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

Agar laboratoriyada kaliy xlorid bo‘lmasa, asbobning kalibr eritmasi
uchun natriy xlorid (NaCl) dan foydalanish ham mumkin.

47-jadval
0
Ma’lum haroratda o‘lchangan qiymatni 25 S haroratdagi elektr
o‘tkazuvchanlikka o‘tkazish uchun tuzatish koeffitsienti

0 S k 0 C K
15 1,254 23 1,044
16 1,224 24 1,021

17 1,196 25 1,000
18 1,168 26 0,979
19 1,142 27 0,960
20 1,118 28 0,941
21 1,092 29 0,923
22 1,067 30 0,906

NaCl eritmasini tayyorlash tartibi. NaCl tuzidan 1g tortib olinadi
va 1 l distillangan suvda eritiladi. O‘lchash hajmining aniqligiga suvning

menisk kuchlarining ta’sirini hisobga olgan holda suvni o‘lchash o‘lchov
0
menzurkalarida amalga oshiriladi. Eritma harorati 25 C etgunga qadar
ma’lum vaqt ushlab turiladi va eritma harorati tekshirilgan gradusniklar

bilan nazorat qilib turiladi (yaxshi ikki yoki uchta gradusnikdan
foydalangan maqsadga muvofiqdir). Bunday holatda hisoblashda xato yo‘l
qo‘yish yoki o‘lchashdagi xatoliklar kuzatilmaydi (69-rasm).
Tahlil qilinayotgan suspenziya (X) ning solishtirma elektr

o‘tkazuvchanligi dS/m (mSm/sm) quyidagi formula yordamida
hisoblanadi:

bu yerda,
a – so‘rimning o‘lchangan elektr o‘tkazuvchanligi, mSm;
S – konduktometr datchigining konstantasi, sm-1;

0
k – ma’lum haroratda o‘lchangan qiymatni 25 S haroratdagi elektr
o‘tkazuvchanlikka o‘tkazish uchun jadval asosida topilgan tuzatish
koeffitsienti;

3,5 – FAO bo‘yicha tuproq sho‘rlanishini baholash uchun
suspenziyaning elektr o‘tkazuvchanligidan to‘yingan tuproq eritmasi elektr
o‘tkazuvchanligiga o‘tkazishning empirik (tajriba) koeffitsienti.

282