Page 310 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

larning bo‘lishidir. Minerallar va tuproqning χ qiymatlarini taqqoslash
uchun 53-jadval berilgan. Jadvaldan ko‘ringanidek, tuproqning nisbiy

magnit ta’sirchanligi – minerallar uchun qanday tartibda bo‘lsa, tuproq
uchun ham shunday tartibdagi kattalikdir, biroq tuproq uchun ular kamroq
o‘zgarib turadi.

53-jadval
Ayrim minerallar va tuproqning solishtirma magnit xususiyati

Solishtirma magnit
№ Minerallar va tuproq xususiyati,
СГСМ birl.
-6
1 Siderit 90∙10
-6
2 Pirit 8,3∙10
-6
3 Gematit 759∙10
-6
4 Limonit 52∙10
-6
5 Korund 12∙10
-6
6 Boksit 54∙10
-6
7 CHimli-o‘rtacha podzol tuproqlar 23∙10
8 Och tusli kulrang podzollashgan o‘rmon 42∙10
-6
tuproqlari
-6
9 Kulrang o‘rmon tuproqlari 45∙10
-6
10 To‘q-qo‘ng‘ir o‘rmon tuproqlari 52∙10

A.A.Lukshinning eslatib o‘tilgan ishida tuproqning magnit xossalari
Udmurtiya respublikasi uchun ko‘proq tipik bo‘lgan tuproq uchun dala
sharoitlarida turli chuqurliklardan olingan namunalarda o‘rganilgan.

Namunalar quritilgan, tuproq diametri 2 mm dan kam bo‘lgan
agregatlargacha maydalangan va so‘ngra balandligi 3 sm va asosida
kalkadan qilingan 6x6 sm li maydoni bo‘lgan karton qutiga sepilgan.

Bunday namunalarning magnit ta’sirchanligining kattaligi IMV-2
asbobi yordamida o‘lchangan. Asbob differensial ko‘prik prinsipi asosiga
qurilgan bo‘lib, bu ko‘prik N-simon shakldagi permaloy plastinasidan

yasalgan o‘zak (serdechnik)da yig‘iladi. Ushbu o‘zakning qutblari yuqori
chastotali generatordan (1000 gs) energiya oladigan bir xildagi qo‘zg‘alish
g‘altaklari bilan ta’minlangan. Bunda qutblar orasida kuchlanish

N = 0,5-0,7 e.
hosil bo‘ladi.

305