Page 308 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

birmuncha past bo‘lgan materiallar uchun ham aniq o‘lchash mumkin.
Asbobning kichikligi, soddaligi va ixchamligi ham uni dala sharoitlarida

ishlatishga yordam beradi. Uslub ikki variant: nisbiy va absolyut variantda
bajarilishi mumkin. Birinchi variantda namuna istalgan shaklda, ikkinchi
variantda esa – eng yaxshisi silindr shaklida bo‘lishi mumkin.

ν hajmdagi ϰ namunaning magnit xususiyatini nisbiy aniqlashning

(19)

ko‘rinishidagi formulasi (ϰ0, ν0, φ0 etalon namunaga tegishli) quyidagi
oddiy mulohazalar asosida tuziladi.
Astatik sistemaning magnitlaridan birining markazidan r masofada

magnit bilan bir tekislikda (magnit momenti M bilan) joylashgan va
magnit momenti uncha katta bo‘lmagan namunaga (ν hajmdagi)
o‘ralishning mexanik momenti - Snφ (bu erda Sn – ipning o‘ralish
koeffitsienti, φ – ipning o‘ralish burchagi) ta’sir qiladi. U holda

(20)
(K — namuna va magnitning o‘zaro joylashishi va ularning kattaligiga
bog‘liq bo‘lgan koeffitsient). M'=ϰNv bo‘lganligi sababli, bu erda ϰ -

namunaning tuyulma magnit xususiyatlari, N esa - magnit yaratadigan
magnit maydonining kuchlanganlig (K burchagiga
bog‘liq bo‘lgan koeffitsient), u holda

Bu yerdan (21) kelib chiqadi.
Absolyut uslub uchun quyidagi formula o‘rinlidir.

Ushbu ifodadagi Nm - l uzunlikdagi va ω o‘ram chastotali g‘altaklar

sistemasi yordamida hosil qilinadigan astatik sistema magnit maydonining
kuchlanishi (o‘ramlarning aylanishi e.h.k. va Nm ni aniqlash imkonini
beradi). Haqiqiy emas, balki tuyulma ta’sirchanlikni bergan holda uslub

qanchalik aniq bo‘lsa, namuna shunchalik yanada magnitlilik (ϰ dan katta)
bo‘ladi.
Boshqa uslublar. O‘rta qismiga galvanometrga ulangan obmotka

o‘rnatilgan o‘zgarmas taqasimon magnitdan, hamda qutblar orasiga
joylashtirilgan namunadan tuzilgan uskuna ham xuddi shunday

303