Page 145 - Қодирова_электрон монография 2024

нафақат водород пероксидининг Н2О2 парчаланиши натижасида
ажралиб чиқадиган О2 ҳисобига, балки тупроқ карбонатлари

парчаланиши натижасида ҳосил бўладиган СО 2 гази миқдори билан
белгиланади [2.34; 56-61-б.].

6 6

4,5 4,5

3 3

1,5 1,5

0 0
1 2 3 4 1 2 3 4 5 6
Каталаза 1,26 2,41 3,1 4,6 Каталаза 1,32 1,48 1,74 3,6 3,74 4,7
а) б)
32-расм. Тоғ ва бўз тупроқлар минтақаси тупроқларининг каталаза
фаоллиги
а: 1-учламчи ётқизиқларда шаклланган тўқ тусли бўз тупроқ; 2-лёссларда
шаклланган тўқ тусли бўз тупроқ; 3-тоғ жигарранг карбонатли тупроқ; 4- тоғ жигарранг
типик тупроқ.
б: 1-суғориладиган ўтлоқи-бўз тупроқ; 2-эскидан суғориладиган оч тусли бўз
тупроқ; 3-янгидан суғориладиган типик бўз тупроқ; 4-эскидан суғориладиган ботқоқ-
ўтлоқи тупроқ; 5-эскидан суғориладиган бўз-ўтлоқи тупроқ; 6-эскидан суғориладиган
ўтлоқи тупроқ.

Тадқиқот ҳудудининг бўз тупроқлар минтақаси суғориладиган
тупроқларининг устки қатламида каталаза ферменти фаоллиги
бўйича кучсиз, фақатгина айрим кесмаларнинг (1, 2, 3, 16-кесмалар)
устки қатлами ўртача даражада таъминланган. Тупроқ қуйи

қатламлари томон каталаза фаоллиги сезиларсиз ўзгаради, бу
суғориш натижасида ушбу тупроқлар қулай сув-ҳаво режимига
эгалигидан далолат беради.

Чўл минтақаси тупроқларида каталаза фаоллиги қўриқ тўқ
тусли бўз ва бўз тупроқлар минтақасининг суғориладиган
тупроқларига нисбатан юқорилиги кузатилди (27-жадвал).

27-жадвал

Сурхондарё воҳасининг чўл минтақаси тупроқларида каталаза
3
фаоллигининг мавсумий динамикаси, см О2/1г тупроқда 1 мин
131