Page 38 - บทความรู้สุขภาพจิต ปี2558

"สุขอยางสูงวัย ... กายใจเปนสุข" หลังคาแดง...บานนี้มีรัก จิตตกปวยใจ แวะมาเยียวยา

สรศักดิ์ นาคสุขมูล ชนสินันท ธนาพัฒนธนนท

ผูสูงอายุ บุคคลผูมากดวยประสบการณ ทั้งความรูความสามารถที่ควรคาแกการเคารพนับถือ ผมเผารกรุงรัง เดินพูดอยูคนเดียว เดี๋ยวยิ้ม เดี๋ยวรองไห!!! นี่ไมใชฉากหนึ่งในละครภาคค่ํา
ยกยอง ใหเกียรติและไดรับการดูแล การเปลี่ยนแปลงสูวัยสูงอายุ นับเปนอีกชวงชีวิตหนึ่งที่บุคคลตองเผชิญกับ ที่หลายคนติดตามชมแนๆ แตนี่คือเรื่องจริงของใครหลายๆ คนที่ตองกลายเปนผูปวยจิตเวช...? ทั้งที่ตัวเขาหรือ
การเปลี่ยนแปลงทั้งดานรางกายและจิตใจไปพรอมๆกัน ดานรางกายเปนการเปลี่ยนแปลงในทางที่เสื่อมถอยลง เธออาจจะไมรับรูหรือทุกขรอนใดๆ เลย แตความเจ็บปวยทางใจเปนทุกขอันยิ่งใหญของคนในครอบครัว...?

เชน สายตาฝาฟาง หูตึง หรือภาวะทางสมอง เปนตน สวนการเปลี่ยนแปลงดานจิตใจ เชน การสูญเสียคนที่รัก อยางที่เห็นเปนขาวคราวใหญโต เพราะจิตปวย แตไมมีใครรู
หรือความรูสึกถูกทอดทิ้งจากลูกหลาน จนกระทั่งบางครั้งผูสูงอายุจําเปนตองดึงภูมิคุมกันทางจิตใจ (defense
mechanism) ออกมาใชไมวาจะเปนการเจ็บปวยเพื่อดึงดูดใหลูกหลานมาดูแลใกลชิด หรือการกลับไปแตงตัว ถาพูดถึงผูปวยโรคจิตเวช หรือที่หลายๆ คนมักจะคุนชินกับคําวา ...บา บางก็เรียก...ไอโรค
สวยงามเหมือนสมัยหนุมสาว เพื่อลดความรูสึกเศรา หดหู และไรคาในตนเอง จิตหรือพวกโรคประสาท แนนอนวา...ใครก็ตามที่ตองอยูใกลกับคนที่ตองสงสัยวา...จะปวย หลายคน

การดึงภูมิคุมกันทางจิตใจออกมาใชนั้นไมใชสัญญาณที่ดี แตการดูแลบุคคลในวัยสูงอายุจาก หวาดกลัว ระแวง และไมอยากอยูใกล แมแตเขาเหลานั้นจะเปนคนหนึ่งในครอบครัวก็ตาม...? มีคนตั้งคําถาม

ลูกหลานตางหากคือสัญญาณอันวิเศษของทานเหลานั้น การดูแลทางรางกายไมวาจะเปนการดูแลเรื่องโรค วาโรคจิตเกิดจากสาเหตุใด...? คําตอบก็อยางที่จิตแพทยหลายๆ ทานไดพูดไปแลว...? แตอีกแงมุมหนึ่งที่คนใน
ประจําตัว การตรวจรางกาย หรือการรับประทานอาหารที่ดีนับวาเปนสิ่งสําคัญแลว แตปฏิเสธไมไดวาการดูแล สังคม หรือครอบครัวควรจะใสใจคือความผิดปกติ หรือสิ่งที่ผิดแปลกไปจากเดิม...ในแตวันนี้ดูผิดๆ เพี้ยนๆ ไป
ดานจิตใจของบุคคลในวัยนี้เปนสิ่งที่สําคัญกวา ความรัก ความเขาใจในการเปลี่ยนแปลง วิธีการดูแล หรือ มากมายนัก
แมกระทั่งการพูดคุย ลวนเปนวิธีงายๆที่ลูกหลานสามารถปฏิบัติได เพื่อลดภาวะซึมเศรา หรืออาการเจ็บปวย เมื่อมีความเครียดเกิดขึ้น!!! แนนอนวิธีการจัดการแกปญหาของแตละคนยอมแตกตางกันไป

ทางดานรางกายที่นับจะเสื่อมโทรมลงไปทุกวัน และยังเปนการเสริมสรางความเขมแข็งในจิตใจ เพิ่มความรูสึก ในขณะที่บางคนเลือกที่จะปรึกษาหารือกับคนใกลชิด แตบางคนก็เลือกที่จะเก็บงําความทุกขใจเหลานั้นเอาไว
เห็นคุณคาในตนเองแกบุคคลผูสูงอายุอีกเชนกัน
เพียงลําพัง!!! และแลวเหตุการณที่ไมคาดฝนก็เกิดขึ้นเมื่อเขาตองกลายเปนผูปวยจิตเวช
การใหความสําคัญ และ ความรวมมือรวมใจ ของสมาชิกทุกคนในครอบครัว คือพลังอัน
ยิ่งใหญในการดําเนินชีวิต และการดํารงอยูอยางมีความสุขของปูชนียบุคคลอันเปนที่รักของบาน แมกไมสีเขียวขจี ประดูลําตนใหญแข็งแรง บรรยากาศชางนารื่นรมย เพลิดเพลินตากับตนไม
นานาพันธุ...หลายคนนึกแปลกใจนี่เหรอโรงพยาบาลบา!!! หรือหลังคาแดง...ไมเห็นจะนากลัวอยางที่คิดไวหรือ
ตามคําบอกเลาเลยแมสักนิด

100 กวาปแลวที่ “หลังคาแดง” ไดทําหนาที่พักใจ คลายทุกขใหคนอยางคลาคล่ําที่ตอง

เจ็บปวยดวยโรคจิต ไมวาจะเปนโรคซึมเศรา โรคไบโพลาร หรืออีกหลายโรคอยางโรคจิตเภท
(Schizophrenia) นพ.สินเงิน สุขสมปอง ผูอํานวยการสถาบันจิตเวชศาสตรเจาพระยา ไดเลาวาโรคจิตเภท
มีสาเหตุเกิดจากหลายปจจัย เชน กรรมพันธุ ความผิดปกติของสมอง ความเครียด หรือการใชสารเสพติด โดย

ผูปวยจะมีอาการรุนแรงคอนขางมากในแงของการรับรูตัวเอง และรับรูสิ่งแวดลอมรอบขาง ความคิดผิดเพี้ยน
จากความเปนจริง เชน มีอาการหลงผิด คิดวาผูอื่นจะมาทําราย คิดวาตนเองสงกระแสจิตได เปนผูวิเศษมี

อิทธิฤทธิ์เหนือคนธรรมดา

จากขอมูลของกรมสุขภาพจิตที่ระบุวา...มีผูปวยดวยโรคจิตเภทถึง 2.6 ลานคนในโลก มีเพียง
ครึ่งหนึ่งของผูปวยจิตเภทที่เขาถึงบริการบําบัดรักษาได สวนใหญเกือบรอยละ 90 ของผูปวยที่อยูในประเทศ

กําลังพัฒนาไมสามารถเขาถึงการบําบัดรักษา จากรายงานจํานวนผูปวยนอกจิตเวชของกรมสุขภาพจิต พบโรค
จิตเภทเปนโรคทางจิตเวชที่พบมากที่สุดเปนอันดับ 1 มีจํานวนมากกวา 1 ใน 3 ของผูปวยนอกจิตเวชทั้งหมด

พบ 388,369 ราย จาก 1,109,183 รายและพบในผูปวยในจิตเวช 20,634 รายจาก 42,861 ราย

โรคจิตเวชเปนโรคที่รักษาได เชนเดียวกับการเจ็บปวยดวยโรคทางกาย ยิ่งเขารับการรักษาแต
เนิ่นๆ ยิ่งดี เมื่อมีอาการดีขึ้นแลวผูปวยตองกินยา เพื่อควบคุมอาการไมใหกําเริบ ผูปวยสามารถใชชีวิตอยูใน

ชุมชนไดตามปกติ แตตองระวังเปนพิเศษคือ ปญหาการขาดยา หรือลดยา รวมถึงการใชสารเสพติด โดยเฉพาะ

บทความความรู้สุขภาพจิต 31

จาก การประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาศักยภาพนักสื่อสารสุขภาพจิต กรมสุขภาพจิต ปี 2558