Page 108 - พท21001

99

คําสมาส

คําสมาสเปนวิธีสรางคําใหมในภาษาบาลีและสันสกฤต โดยนําคําตั้งแต 2 คําขึ้นไปมาประกอบ

กันคลายคําประสม แตคําที่นํามาประกอบแบบคําสมาสนั้นนํามาประกอบหนาศัพท การแปลคําสมาส

จึงแปลจากขางหลังมาขางหนา เชน
บรม ยิ่งใหญ ครู บรมครู ครูผูยิ่งใหญ

สุนทร ไพเราะ พจน คําพูด สุนทรพจน คําพูดที่ไพเราะ
การนําคํามาสมาสกัน อาจเปนบาลีสมาสกับบาลี สันสกฤตสมาสกับสันสกฤต หรือบาลี

สมาสสันสกฤตก็ได

ในบางครั้งคําประสมที่เกิดจากคําไทยประสมกันกับคําบาลีหรือสันสกฤตบางคํามีลักษณะคลาย
คําสมาสเพราะแปลจากขางหลังมาขางหนา เชน ราชวัง แปลวา วังของพระราชา อาจจัดวาเปนคําสมาส

ไดสวนคําประสมที่มีความหมายจากขางหนาไปขางหลัง และมิไดใหความผิดแผกแมคํานั้นประสมกับคํา
บาลีหรือสันสกฤตก็ถือวาเปนคําประสม เชน มูลคา ทรัพยสิน เปนตน

การเรียงคําตามแบบสรางของคําสมาส

1. ถาเปนคําที่มาจากบาลีและสันสกฤต ใหเรียงบทขยายไวขางหนา เชน
อุทกภัย หมายถึง ภัยจากน้ํา

อายุขัย หมายถึง สิ้นอายุ

2. ถาพยางคทายของคําหนาประวิสรรชนีย ใหตัดวิสรรชนียออก เชน
ธุระ สมาสกับ กิจ เปน ธุรกิจ

พละ สมาสกับ ศึกษา เปน พลศึกษา
3. ถาพยางคทายของคําหนามีตัวการันตใหตัดการันตออกเมื่อเขาสมาส เชน

ทัศน สมาสกับ ศึกษา เปน ทัศนศึกษา

แพทย สมาสกับ สมาคม เปน แพทยสมาคม
4. ถาคําซ้ําความ โดยคําหนึ่งไขความอีกคําหนึ่ง ไมมีวิธีเรียงคําที่แนนอน เชน

นร คน สมาสกับ ชน คน เปน นรชน คน
วิถี ทาง สมาสกับ ทาง ทาง เปน วิถีทาง ทาง

คช ชาง สมาสกับ สาร ชาง เปน คชสาร ชาง

การอานคําสมาส

การอานคําสมาสมีหลักอยูวา ถาพยางคทายของคําลงทายดวย สระอะ อิ อุ เวลาเขาสมาส

ใหอานออกเสียง อะ อิ อุ นั้น เพียงครึ่ง เสียง เชน

เกษตร สมาสกับ ศาสตร เปน เกษตรศาสตร อานวา กะ เสด ตระ สาด
อุทก สมาสกับ ภัย เปน อุทกภัย อานวา อุ ทก กะ ไพ