Page 21 - Sac Huong Que Nha

Saéc Höông Queâ Nhaø

Theo các vị bô lão, ngày xưa, chợ này tên chữ là Lam Kiều Thị, có dựng trụ ngay trước chợ khắc
ba chữ ấy. Vùng này, thời Minh Mạng thuộc làng An Ngãi, tổng Thời Đôn, huyện Tuy Viễn, phủ An Nhơn. Người
ta gọi nơi đây là xứ Lam Kiều vì xưa kia trồng nhiều cây chàm để nhuộm vải. Thế thì đúng ra phải gọi là chợ Cầu
Chàm nhưng dân chúng lại quen gọi là chợ Gò Chàm. Bởi đó, có người còn cho rằng chợ được lập trên vùng đất
gò, có nhiều mồ mả của người Chàm nên mới gọi là chợ Gò Chàm.

Năm 1940, chợ Gò Chàm dời vào khu đất phía Đông Bắc bên ngoài thành Bình Định. Chợ mới sát
với khu phố của thị trấn và đổi danh hiệu là chợ Bình Định. Thế nhưng, dân chúng vẫn quen gọi tên cũ. Chợ mới
vẫn giữ vai trò lớn nhất tỉnh, nhóm họp hằng ngày và mỗi tháng có 6 lần chợ phiên vào các ngày mồng 3, 8, 13,
18, 23, 28. Ngoài ra, xưa nay vẫn giữ lệ phiên chợ 23, 28 tháng chạp âm lịch nhóm suốt ngày đêm và đông hơn
tất cả các phiên khác trong năm.

Phiên chợ Tết khác với phiên thường, vì có nhiều người đến chợ chỉ để dạo chơi, ăn uống, thết đãi
bạn bè và càng về đêm người dạo càng đông. Người đi chợ để mua bán cũng tăng lên gấp nhiều lần, vì phiên chợ
này không thiếu món sơn hào hải vị nào cần mua sắm làm cỗ dọn Tết. Họ réo gọi nhau tốp năm, tốp ba, cùng đến
chợ cho vui, trong bài vè Chợ Gò Chàm đã diễn tả quang cảnh rộn rịp ấy:
Bớ chị em ơi! Đi chợ

Chợ nào bằng chợ Gò Chàm

Tôm tươi cá trụng thịt bò thịt heo

Còn thêm bánh đúc bánh xèo,

Bánh khô bánh nổ bánh bèo liên u.
Những còn cá chép cá thu

Cá ngừ cá nục cá chù thiệt ngon.

Người cần mua sắm quần áo, nữ trang để chưng diện trong dịp Tết, đến chợ Gò Chàm tha hồ lựa
chọn cho vừa ý:
Những còn hàng dép hàng giày

Nón ngựa, nón chóp bán rày liên thiên.

Lại còn những món nhiều tiền

Cà rá, hột đá, dây chuyền, dầu thơm...

Chợ Gò Chàm còn có riêng một khu chuyên bán súc vật, quen gọi là chợ Bò. Tuy đặt tên như vậy
nhưng người ta đem bán đủ các loại gia súc: từ trâu, bò, heo, dê, cừu đến gà, vịt, ngỗng, chim chóc... Ngay cả thú
rừng, mới vừa săn bắt hay đã thuần hoá, cứ đến chợ Gò Chàm, nhất là phiên chợ Tết thì có đủ. Một đặc điểm nữa,
phiên chợ Tết có bán gà thiến, cho thịt thơm ngon mềm và béo, dùng vào việc làm lễ vật đi Tết rất thông dụng.
Dân trong vùng có tục lệ “Mồng một Tết cha, mồng ba Tết thầy.” Nào là chàng rể lễ Tết cha mẹ vợ, tân gia đi
Tết thầy địa và thợ cả dựng nhà, tang gia lễ Tết thầy liệm thầy cúng, võ sinh lễ Tết sư phụ, học trò đi Tết thầy cô
giáo... rầm rộ thành phong trào lễ Tết hằng năm.

Trong hai phiên chợ Tết Gò Chàm, phiên 23 lớn hơn và vui hơn vì ngày Tết tương đối còn xa, đủ
thời gian kịp mua, kịp bán. Nhiều thương nhân từ các tỉnh khác chở hàng hoá đến bán:

Ñaøo Ñöùc Chöông 21