Page 6 - IDM
P. 6
Հայաստանի տարբերվող ժառանգությունը
Թարգմանության բնօրինակ |
Valentina Gevorgyan, New Eastern Europe
Հայաստանը կարող է գերադասել հիմնվել սեփական երկարամյա պատմական ժառանգության
վրա՝ ի հակադրություն խորհրդային ժառանգության պատումների: Սա կօգնի երկրին
ինստիտուցիոնալ զարգացման և վերափոխումների ընթացքում:
Հայաստանի պատմությունը ձգվում է հին ժամանակներից մինչև մեր օրեր: «Ըստ
Աստվածաշնչի՝ Նոյի տապանը հանգրվանել է Արարատ լեռան վրա» նախադասությունը
սովորում է հայկական ծագում ունեցող յուրաքանչյուր դպրոցական, և հայերը նաև հպարտ են,
որ քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ընդունած առաջին ազգն են աշխարհում (301):
Այնուամենայնիվ, նման խոսակցության մեջ սովորաբար մոռացվում է, որ հայերի
պատմությունը դրանից հեռուն է գնում: Հայաստանը ներխուժումների, պատերազմների,
գաղթի և պայմանագրերի շրջաններ վերապրած պետություն է: Նրա ժողովուրդը ցրված է եղել
Օսմանյան, Ռուսական և Պարսկական կայսրություններում և ունի համաշխարհային սփյուռք:
Հայաստանի պատմության գրեթե ողջ ընթացքում նրա հողերը ընկած են եղել մրցակից
կայսրությունների միջև. մի հանգամանք, որը դարեր շարունակ մշտապես ազդել է իր ժողովրդի
կյանքի վրա:
Ինքնաապավինումն ու հեղափոխությունը՝ որպես ինքնության ազատագրման նպատակ
հետապնդող նոր գաղափարներ, սահմանել են հայ ժողովրդի բնութագիրը: Տասնիններորդ
դարից ի վեր հայ ազատագրական պատմությունը հիշեցնում է տարբեր դրսևորումներ
ստացած հեղափոխական ցիկլեր: Արևմտականացված և ֆրանսիական հեղափոխության
դասերը սերտած հայերը հեղափոխության գաղափարը համարեցին պատմականորեն կարևոր
և տեղին: 1880 թվականին հայ մեծանուն գրող Րաֆֆին թողարկեց իր «Խենթը» վեպը, որում
մարգարեաբար ստեղծեց «նոր հայ մարդու» մոդելը՝ որպես հեղափոխական: Տասնիններորդ
դարի վերջին իբրև հեղափոխական թևարկու ձևավորվեցին հայկական քաղաքական
կուսակցությունները, այդ թվում՝ Վանում ստեղծված Արմենական կուսակցությունը[1] (1885),
Ժնևում հիմնադրված Հնչակ (Սոցիալ-դեմոկրատական)[2] (1887) և Թիֆլիսում հիմնված
Դաշնակցություն (Հայ հեղափոխական դաշնակցություն) կուսակցությունները (1890):
Կուսակցություններին վերապահված պատմական դերը հազարամյա ազգային
ավանդույթներն ու մշակույթը համընդհանուր արժեքների հետ միասին համախմբելու և
հայերի շրջանում տարածելու միջոցով դրանց պատշաճ հավասարակշռման կարողությունն էր:
