Page 193 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ТОМАС ЖОН САРЖеНТ

гари скептиклар ва оппонентлар нотўғри талқин этиш хавфи мавжуд
бўлган, бу эса нотўғри эди. (Тўлиқ модель сингари ҳақиқатнамо функ-
циянинг ички мантиқи ушбу масалани изоҳлаб беришга қаратилган).
Текширув, шунингдек, максимал ҳақиқатнамога нисбатан стандарт-
ларимиз даражасини қисқартириш йўли билан рационал тахминлар мо-
деллари ва маълумотларни келиштириш ҳамда моделларимиз белгила-
ши мумкин бўлган маълумотларнинг тавсифларига урғу беришда таж-
рибага эга бўлиш жараёнини давом эттириш йўли эди. Ҳақиқатнамо
муносабатларнинг мудҳиш статистикаси нуқтаи назаридан барбод бў- ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
лиши тўғрисида гапириш ўрнига сиз белгилашингиз мумкин бўлган
тавсифлар тўғрисида эълон қилинг ва изоҳ талаб этувчи тавсифларни
изоҳланмаган тавсифларига урғу беринг.
Ҳақиқатнамо муносабатларнинг бу каби тестларига мантиқий таъ-
сир бўлганини айтиши мумкин. Бу ихтиёримиздаги ресурслар етиш-
маслигига ҳам таъсирдир. Динамик мувозанатнинг макроназариясини
яратиш, уларни баҳолаш учун вақтинчалик қаторларнинг экономет-
рик моделларини тузиш, бу – муҳим ва мураккаб вазифа эди. кимдир
«ҳужумнинг» изчил режасини ихтисослаштириш ва фойдаланиш вақти
келганини айтди: келинг, дастлаб барча ресурсларни ўз нуқтаи наза-
римиздан қизиқарли механизмларни бирлаштириш учун қатор ишонч-
ли мувозанат моделларини қай тариқа яратишни тушуниб олишимиз
керак. кейинроқ, моделлаштириш технологиясига эга бўлганимиздан
сўнг ўз баҳоларимизни белгилашда эҳтиёткор бўламиз.
эванс ва Хонкапохья: Ҳақиқатнамода турли усуллардан фой-
даланиш макроиқтисодиётда яна оммалашаётгандек туюлмаяп-
тими?
Саржент: Ҳа, сиз ҳақсиз. Рационал тахминлар мувозанати ҳақи-
қатнамолик функциясини намоён этади, шунинг учун уни доимий ра-
вишда эътибордан четда қолдиришнинг иложи йўқ. 1980-йилларда
«ҳақиқатнамолик функциясини максималлаштириш жуда оғир» деб
айтиш маъносиз дейилган вазиятлар бўлган. 2000-йилларда бундай ва-
зиятлар камайди.
Биринчидан, компьютерлар янада кучайди, ҳақиқатнамо функцияси
тушучаси учун тасодифий излаш алгоритмларидан бири ёки навбатда-
гисини қуриш сифатида кўриб чиқилиши мумкин бўлган Монте-карло
(МСМС – Markov Chain Monte Carlo) денгиз занжирлари алгорими эса
энди эскирган ҳисобланади. Ундан ташқари, қатор тадқиқотчи-олим-
лар етарлича шоклар сони ва, уларнинг фикрига кўра, маълумотлар ва
ҳақиқатнамоликка асосланган тайёр тартиботларни биргаликда яхши
1