Page 197 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ТОМАС ЖОН САРЖеНТ

батан етарлича бағрикенг бўлсалар ҳам. Менинг фикримча, энг кичик
квадратлар усулидан фойдаланган ҳолда ўрганишда йўқ қилинадиган
мувозанатларнинг баъзилари шунга лойиқ. Масалан, гиперинфля-
ция моделларида Лаффер эгрисининг «ёмон» мувозанати, у (мен,
альберт Марсет ва Стэн Фишер ҳамда Майкл Брунолар томонидан)
аниқланишича, турли ўхшаш схемалар барқарор бўлмайди. Бундай
кашфиёт катта инфляцияни камайтириш учун фискал сиёсатни аниқ-
лашда катта аҳамиятга эга бўлади.
эванс ва Хонкапохья: Рационал тахминларнинг баъзи му- ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
возанатларини маҳкум қилувчи ва бошқаларини сақлаб қолувчи
барқарорликдан келиб чиққан натижалар мослашувчан ўрганиш-
нинг асосий натижаси ҳисобланадими?
Саржент: Бу натижалар ўрганиш назариясидан фойдаланиш жараё-
нида олинган. Лекин, барқарорлик теоремалари мувозанатни танлашга
нисбатан муҳимроқ нарсани берган деб ҳисоблайман. агар барқарорлик
теоремасига қарасангиз, у ҳолда ўрганиш назарияси бизлардан раци-
онал тахминлар замиридан тушунганларимизни муфассаллаштириб
беришимизни талаб этади. Тахминларнинг нотўғри ихтисослигига
эга мувозанатларга қўшимча тарзида, аввал таъкидлаб ўтганимдек, у
иқтисодиётнинг турли моделлари доирасида ҳар хил баҳсларни кўриб
чиқиш имконини берувчи рационал тахминлар мувозанати турларидан
бирини кўрсатади.
эванс ва Хонкапохья: Сиз нимани назарда тутдингиз?
Саржент: Ҳақиқатда биз рационал тахминлар мувозанатини «мо-
деллар умумийлиги» нуқтаи назаридан таърифладик. «Модель» зами-
рида мен маълум иқтисодий моделдан фойдаланишнинг барча хара-
жат ва натижалари эҳтимоллигини назарда тутдим. Бундай рационал
тахминлар натижалари доирасида агентлар турли ахборотларга, лекин
битта моделга эга бўлишлари мумкин. Макроиқтисодиётда ҳам, ўйин-
лар назариясида ҳам ўрганиш назариялари – энг кичик квадратлар ўр-
ганишнинг турли схемалари табиий ўртача нуқталарини – крепс, Фу-
денберг ва Левинлар «ўзига тўқ мувозанатлар» деб атайдилар.
Ўзига тўқ мувозанатларда агентлар иқтисодиётнинг турли моделла-
рига эга бўлишлари мумкин, лекин улар кўпинча мувозанат доираси-
да рўй берадиган ҳодисаларни ўзаро келиштиришлари лозим. Бу чек-
лов агентларга мувозанатсизликнинг оқибатларини маъқулламаслик
ҳуқуқини беради. Бунинг сабаби шундаки, катта сонлар қонунида бу
каби, камдан-кам учрайдиган ҳодисаларда ҳаракатланиш имконияти
камроқлигидадир. Биз, кўпинча, макроиқтисодиётда фойдаланадиган
1