Page 87 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ЖеЙМС ТОБИН

коландер: Кейин Гарвардга қайтдингизми?
Тобин: Ҳа, мен Гарвардга қайтдим. Флотдаги хизматимни Рождест-
водан олдинроқ, яъни 1945 йил декабрь ойининг ўртасида ташлаб уйга
қайтдим. шу йиллар мобайнида мен битта эсминцда хизмат қилдим.
Ўша ватда давлат тузилмаларида ишлаган дўстларим менга ҳукуматда
ишлашни таклиф этган эди. Давлат томонидан иқтисодиётни тартибга
солиш соҳасида омадли мутахассис бўлганман, дўстларимнинг таклиф-
лари ҳам бир-биридан қизиқ бўлган. Ҳукумат менга катта маош таклиф
этган. Ўша вақтда бу катта пул эди. Бу вақт давомида мен Гарвардга ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
қайтиш имконияти тўғрисида маълумотлар тўплашни бошлагандим.
Мен, университетни яхши билган Сеймор Ҳаррисга хат ёздим. У, мен
ҳеч қачон унинг талабаси бўлмаган бўлсам-да, менинг шахсим билан
қизиқиб қолди. Мен ундан хона олиш учун коллежлардан бирига му-
раббий сифатида ишга жойлаштиришларини илтимос қилган эдим. Ўз
навбатида, факультет деканидан ассистент лавозимига қабул қилишини
илтимос қилдим. Ундан ташқари, мен иккаловларига Гарвардга қайтиш
ёки қайтмаслик ва докторлик диссертацияси устида ишимни якунлаш,
вашингтонга қайтиш фикрини танлаётганим ҳақида ёздим.
иқтисодиёт факультетини ўша даврда – жуда консерватив иқтисодчи
олим Гарольд Бербэнк бошқарган. У факультетни бошқаришни хуш
кўрарди. Мен унинг қўл остида ўқиган ва имтиҳонлар топширган
ўқитувчиларнинг сўзларига кўра, менда буюк иқтисодчи бўлиш қоби-
лияти бор эканлиги ва шунинг учун ҳам илм-фанни танламаслик хато
бўлишини уқтиришган эди. Биз у билан дўст ҳам, душман ҳам эмасдик,
лекин бу хат менга қаттиқ таъсир этди ва мен Гарвардга қайтдим.
коландер: Сиз докторлик дисертациянгизни 1974 йилда якунла-
дингиз, 1950 йилда эса, Йель университетига ўтдингиз, шундайми?
Тобин: Ҳа, шу билан бирга, мен Гарвардда ёш олим сифатида сти-
пендия олдим. Ҳақиқатда бу менинг биринчи ишим эди. У менга док-
торлик даражаси ўрнини босган. Мен Гарвардда икки йил бўлдим,
кейин эса англияга Ричард Стоун институтига жўнаб кетдим, у ерда
мен кембриж қошидаги амалий эконометрика факультетида ишладим.
кейинроқ мен Йелга қайтиб кетдим.
коландер: Сиз кўчиб ўтишнинг бошқа вариантларини кўриб
чиқмадингизми?
Тобин: Мен иш излаган вақтимда Қўшма штатлардан ташқарида
бўлганман, шунинг учун почта орқали ёзишмаларни амалга оширишга
тўғри келган. Уйдалигимдаёқ турли университетлар, шу жумладан, ка-
лифорния ва Стэнфорддан менга таклифлар келган. шунинг учун тан-