Page 86 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ЖеЙМС ТОБИН

бакалавриатурадалик давримда ўқиб улгурганлигим туфайли, магистр-
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
лик даражасини бир йилдаёқ олдим.
коландер: Лекин сиз диссертация устида ишлашни давом эт-
тирдингизми?
Тобин: Ҳа, мен маълум курслар, семинарларда қатнашишни давом
эттирдим. 1941 йилнинг баҳорида мен Эд Мейсон олиб борган ҳарбий
иқтисодиёт курсини ўтадим. Ундан ташқари, эконометрикадан дарс
берганман. Гарварддаги иқтисодиёт факультети ўша даврда замонавий
статистика билан шуғулланмаган. У ерда статистика курси ҳам бўлиб,
мен унда ҳам қатнашганман, лекин ўшанда ҳозирги пайтдагидек, эконо-
метрика фани мавжуд бўлмаган ва иқтисодий статистика ўқитувчилари
статистикадан фойдаланиш истагини билдиришмаган.
асосан, улар бизга статистикани қўллашнинг сувости тошлари
тўғрисида гапириб берганлар ҳамда швейцариядан таклиф этилган
профессор Ҳанс штеле олиб борган талаб таҳлили бўйича семинардан
ташқари Гарвардда бу соҳа бўйича бизга деярли ҳеч қандай дарс олиб
борилмаган. Мен математика факультетида математик статистика фани-
дан ва Эдвин Уилсоннинг математик назарияси бўйича юқори мурак-
кабликлар фанидан баъзи нарсаларни билиб олдим. У бошқалар ораси-
да математик иқтисодиётда биринчи даражали мутахассис бўлган.
Мейсондан мен Қўшма штатларда пўлатга талабни баҳолашим
зарур бўлганда регрессион таҳлилдан фойдаланишни ўргандим.
Эд ҳарбий эҳтиёжлар учун иқтисодиётни сафарбар этиш масалала-
ри билан шуғулланган. У менга вашингтонда қайта ташкил этилган
ҳукумат агентликларидан бирига ишга жойлашишни таклиф этди, бу
ерда фуқароларнинг эҳтиёжлари учун захиралари чекланган пўлат,
алюминий ва никель каби металлардан фойдаланишни қисқартириш
масалалари билан шуғулланишган. вазифа, фақатгина ушбу метал-
лардан фуқаролик мақсадларида фойдаланишни тақиқлашдан эмас,
балки тақиқланмаган ноҳарбий йўналишлар ўртасида қисқартириш ва
қайта тақсимлашдан иборат. Бу иш билан нархларни тартибга солиш ва
фуқаролик таъминоти бўлими шуғулланган. 1941 йилнинг ёзида мен у
ерда фуқаролик таъминоти бўлимида ишлашни бошладим.
Урушнинг бошларида мен ишлаб чиқариш бўйича Ҳарбий кен-
гашга ўтдим, лекин Пёрл-Харбордан сўнг мен бутун уруш давомида
бу билан шуғулланишни истамаган ҳолда лотга кўнгиллилар қаторида
ёзилдим. 1942 йилнинг апрелида мени 90-кундузги офицерлик курсла-
рига жўнатишди. Мен 1946 йилнинг апрель ойигача иқтисодиёт билан
шуғулланмадим.