Page 83 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ЖеЙМС ТОБИН

ЖЕЙМС

ТОБИН ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР

1918 йил 5 март куни Иллинойс штатидаги Шампейн шаҳрида ту-
ғилган. Унинг отаси Луи Майкл Тобин Шампейн округи қоқ маркази –
Урбан шаҳридаги Иллинойс университетида журналист бўлиб фаолият
юритар эди. Отаси биринчи жаҳон урушида қатнашган, Иллинойсда-
ги биринчи юнон ташкилоти аъзоси бўлган ва «Уйга қайтиш»нинг их-
тирочиси ҳисобланади. Онаси Маргарет Эдгертон Тобин ишчи бўлган.
Қаҳрамонимиз Тобин Урбан шаҳридаги Иллинойс университети лицейи-
да бошланғич мактабда ўқиган.
1935 йилда отасининг маслаҳати билан Тобин Гарвард университе-
тига ҳужжат топширади. Имтиҳонларга етарлича вақт ажратолмай,
яхши тайёрланмаган бўлса-да Гарвард университети талабаси бўлади.
Ўқиш давомида у биринчи бўлиб 1936 йилда нашр этилган Кейнснинг «Иш
билан бандлик, фоизлар ва пулларнинг умумий назарияси»ни ўқиб чиқади.
У Aмериканинг Иқтисодий маслаҳатчилар кенгашида ишлаган ва Фе-
дерал захира тизимидаги бошқарувчилар кенгаши билан маслаҳатлашган,
шунингдек, Гарвард ва Йель университетларида дарс берган. У
Кейнс иқтисодиёти ғояларини ишлаб чиққан бўлиб, ишлаб чиқаришни
барқарорлаштириш ва таназзулнинг олдини олиш учун ҳукумат аралашу-
вини қўллаб-қувватлайди. Унинг илмий фаолияти инвестициялар, пул-кре-
дит ва солиқ-бюджет сиёсати ва молия бозорларини ўрганишга катта
ҳисса қўшган. Шунингдек, у таниқли Тобин моделига асосланган цензура-
га боғлиқ ўзгарувчилар учун эконометрик моделни таклиф қилган.
1977 йилда ҳамкасби неокейнсчи Жеймс Меад билан бирга 1980 йил-
да пул-кредит сиёсати сифатида номинал ЯИМ мақсадини таклиф
қилади. Тобин 1981 йилда Нобель мукофотини молия бозорлари ва улар-
нинг сарф-харажатлари, иш билан таъминлаш, ишлаб чиқариш ва нарх-