Page 79 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ПОЛ ЭНТОНИ САМУЭЛьСОН

кашф қилдим. Бу Марков, Фробениус ёки Минковский матрицалари
ҳақида билганимда бўлган. Чикаго ва Гарвард университетларида мен
Бернард, Грейверс, Жорж Биркҳофф, Ҳасслер Уитни, Маршалл Стоун
ва, айниқса, Эдвин Бидвилл курсларини тинглаганман. Эдвин – Уил-
лард Гиббснинг Йелдаги ягона суянчиғи бўлган. Мен эса вилсоннинг
бош суянчиғи бўлганлигим ҳақида эса шуни айтишим мумкинки, мен
ўзига яраша Гибснинг «набираси» бўламан.
Худога шукр, мен тенгдошларим ичида иқтисодиётни яхши ўрган-
ганман, шунинг учун кўп вақтимни кутубхонада ўтириб математика би- ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
лан шуғулланишга бағишлашим мумкин эди. Мен учун ҳеч қачон анча
мураккаб бўлган математикадан фойдаланишда яроқлилик чегараси
бўлмаган. олдимда турган иқтисодий масалалар менга математикани
қандай йўналишда ўрганишда давом эттиришни айтиб турган. албатта,
Эдворт, вальрас, Парето, Гиббс, Уилсон, Гриффит Эванс, Фрэни Рэм-
си, Боули, Р.аллен, Ҳикс, Фриш, Лотка, Леонтьев ва нейман менинг
ўқитувчиларим бўлишган. Ўқитувчиларимга нисбатан ўта инжиқ ва,
кўпинча, танқидчи бўлганманми деб қўрқаман. Масалан, фон нейман
томонидан Лапласнинг стохастик танловида миқдорий фойдалиликни
кашф этилганлиги Рэмс-Маршак-Сэвижнинг мустақиллик аксиомаси
ҳақидаги масалани кўтарди, чунки у нолли аксиомани кўзлаган эди.
Энг ёмони, бу борадаги ҳар қандай танқидни қатъиян рад этган.
Гарвардда 1935–1940-йилларда иқтисодчилар Уилсоннинг кичикроқ
семинарига қатнашишдан ташқари, статистикани деярли ўрганишма-
ди. шульцнинг махсус магистрлик курсини ҳисобга олмаганда, Чикаго
университети иқтисодчи-талабаларининг ўқув режаси кўпчиликка ях-
шидек туюлар эди. 1930-йилларнинг бошида статистика ҳақида база-
вий тасаввурга эга бўлиш учун Терстоннинг кичик бир брошюрасини
ўқиб чиқишимга тўғри келди. 1920–1930-йилларда колумбия универ-
ситетида Роберт Фишергина сабоқ берар эди. вильд Феллнер, Тьюки ва
Сэвиж пайдо бўлиши билан ҳаммаси ўзгарди албатта.
Барнетт: Сизнинг Столпер, анча кейин Хекшер ва Улин билан
биргаликда яратган асарингизни бугунги кун глобаллашувига қарши
чиқишлар ўртасида қандай мутаносиблик бор? Ёшларнинг шунга
ўхшаш чиқишларини сизнинг асарларингизда савдо ҳақида қилинган
хулосаларга нисбатан чап оппозициянинг намоён бўлиши сифатида
кўриш мумкинми?
Самуэльсон: Савдонинг камбағал мамлакатлардан бой мамлакат-
ларга оммавий миграцияланишдан сақлаши исбот қилинган. амери-
каликлар илғор технология ва капиталга бўлган анъанавий монопо-