Page 120 - Nobel_10.02.25_Neat

ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР

билан иш бошласак, ҳаёт бизни турлича йўналтирса, масалан, сиз
эрталаб бир томондан турсангиз, мен бошқа томондан турсам, бир
неча йилдан сўнг биз жуда фарқ қиламиз. Бу шунчаки тўпланган
омаднинг натижасидир ва менимча, бу вақт ўтиши билан ҳаётда
кўп тенгсизликларни келтириб чиқарадиган кучдир.

Мухбир: Нобель мукофотига сазовор бўлган ишингизни бир да­
қиқада тасвирлаб беринг.

Ангус Дитон: Нобель мукофотига сазовор бўлган ишимни
бир дақиқада тасвирлаб беришим керак. Вой, сешанба кунги
маърузамни 30 дақиқага қисқартиришга уринаётган эдим, аммо
бир дақиқа янада қийинроқ вазифа экан. Ўйлайманки, ҳаётимнинг
кўп қисмини одамларнинг хатти-ҳаракатлари ва уларнинг са-
баблари ҳақида тушунча ҳосил қилишга сарфладим. Бунинг бир
қисми иқтисодиётнинг классик муаммолари билан боғлиқ: бозор
нархлари ўзгарганда одамлар қандай муносабат билдиради?
Иқтисодчилар бу масалани камида 200 йил, балки 300 йилдан
бери ўрганиб келмоқдалар. Мен бу соҳада янги ёндашувлар таклиф
қилдим. Бу иқтисодиётнинг анъанавий мавзуси бўлгани учун,
ҳамма нарсани ўзгартиролмадим, лекин баъзи жойларда озгина
такомиллаштиришларга эришдим. Шунингдек, одамларнинг хат-
ти-ҳаракатларини кузатиб, уларнинг аҳволи яхшиланаётгани
ёки ёмонлашаётгани ҳақида хулоса чиқариш мумкинлигини ўр-
гандим. Мен доимо инсон фаровонлиги ва унинг бозордаги хатти-
ҳаракатлар билан боғлиқлигига эътибор қаратдим. Аслида, ме-
нинг ишим ва мукофотим шу ҳақда эди. Бир дақиқадан ҳам кам
вақт олди.

Мухбир: Сизда қачон энг яхши фикрлар ва ғоялар пайдо бўлади?

Ангус Дитон: Буни аниқлаш қийин, аммо менимча, ухла-
ётганимда кўп фикрлайман. Баъзан эрталаб уйғонганингизда,
ўзингиз билмаган муаммонинг ечимини топган бўласиз. Ёки ак-
синча, тез-тез бўладиган ҳолат: кечқурун ечимни топгандек бў-
либ ухлайсиз-у, эрталаб уйғонганингизда у ечим эмаслигини ту-
шунасиз. Лекин мен балиқ овлашни яхши кўраман, болалигимдан
бери шундай. Сиз Шотландияда бўлгансиз ва одамлар форель ба-
лиқларини қандай овлашини биласиз. Шотландияда ҳатто кам-
бағал бола ҳам буни қила олади, бунинг учун кўп пул керак эмас.

118